Page 131 - BİLSEM FİZİK ALANI YARDIMCI DERS MATERYALİ

Çalışma 2: Arşimet Vidası (Burgusu)
Arşimet tarafından icat edilen Arşimet burgusu bilinen en eski hidrolik makinelerinden biridir. Arşimet vidası ile ilgili genel bir bilgilendirme yapılarak “Arşimet vidası olarak adlandırılan sistemin tam tersi çalıştırı- larak enerji üretimi gerçekleştirilebilir mi?” sorusu öğrencilere yöneltilir ve tartışma ortamı oluşturulur.
Görsel 7. Arşimet vidası
Su Pompası
Eski Çağ uygarlıklarında maden ocaklarından sel suyunu ve gemilerin ambarlarında biriken suyu bo- şaltmak, sebze ve meyve bahçelerindeki ekinleri sulamak için su pompalarından yararlanılmıştır. O dö- nemde sulama suyunun dereden veya kanaldan alınarak fazla yüksek olmayan bir tarlanın sulanması için burgu ve tambur türü pompalar kullanılmıştır. Bilimsel kaynaklara göre burgu pompasının MÖ 3. yüz- yılda Arşimet tarafından bulunduğu ifade edilmektedir. Farklı eğime sahip burgu tipi pompaların oldu- ğuna dair kanıtların oluğu belirtilmiş, verimlilik için en iyi açının sarmalın yükselme açısına bağlı olduğu ve tasarım esnasında bunun dikkate alındığı ifade edilmiştir. Pompanın eğiminin artması ile kanatların yukarı çıkarabileceği su miktarının azalacağı, kanat sayısının pompanın eğimine bağlı olduğu yorumları yapılmıştır (Landels, 2004).
Sevgili mühendisler, enerji üretiminde su kaynaklarından en iyi şekilde yararlanmak üzere eski bir su de- ğirmeninin yerine Arşimet burgu türbini ile çalışan küçük ölçekli bir hidroelektrik santralinin kurulması dü- şünülmektedir. Sizlerden çalışma alanın uygunluğuna yönelik bir fizibilite çalışması yapmanız istenmektedir.
“Hidroelektrik santralinin belirtilen konumda kurulmasına yönelik çalışma alanında hangi özellikleri dikkate alırsınız?” (Cevap olarak; kot farkı, eğim açısı, su kanalının yüksekliği vb.)
129
ÖYG-1 - Mekanik