Page 44 - BİLSEM FİZİK ALANI YARDIMCI DERS MATERYALİ

FİZİK
ÖZET
Bu etkinlikte öğrenciler, iletkenlik kavramını bir oyunla birlikte tartışırlar. Elektrik akımının, gerilimin na- sıl ölçüldüğünü öğrenirler. Akım, gerilim ve direnç arasında ilişki kurarlar. Temel elektrik devresinin yapısını ve çalışma ilkesini öğrenirler. Derinleştirme aşamasında ışık kirliliğinin astronomik gözlemleri ve yaşamın diğer alanlarını nasıl etkilediğini araştırır. Grup çalışması ile, ışık kirliğine neden olan kaynaklardan biri olan çevre yolu aydınlatmasını, ışık kirliliğini en aza indirgeyecek şekilde yeniden tasarlarlar.
1. Giriş
Öğretmen öğrencilerle birlikte maddelerin sahip olduğu iletkenlik ve yalıtkanlık özellikleri hakkında bir tartışma başlatır: “Bir maddenin iletken mi yoksa yalıtkan mı olduğunu nasıl anlayabiliriz?”
Tartışma sırasında öğrencilerden ellerinden biriyle tahta bir maddeye, diğeriyle metal bir maddeye do- kunmaları ve dokundukları maddelerin sıcaklıklarını karşılaştırmaları istenebilir. Deneyimledikleri sıcaklık farkının maddenin hangi özelliğinden kaynaklanmış olabileceği sorgulanır.
Elektrik oyunu
Öğrenciler eşit sayıda iki gruba bölünür. Gruplar kendilerine isimler belirler. Aralarında bir koridor oluş- turacak şekilde, iki sıra hâlinde arka arkaya sıralanır ve el ele tutuşurlar. Öğretmen en arkaya, her iki grubun birleştiği yere geçer. Grupların öndeki ucundaki kişilerin önüne, konu ile ilgili cümleleri oluşturan Görsel 1 ve Görsel 2’deki gibi sözcük kartları karışık olarak koyulur. (Her bir sözcük ayrı bir karta önceden yazılmalıdır.) Öğretmen her iki grubun en arkasında bulunan, el ele tutuştuğu iki öğrencinin ellerini aynı anda sıkar. Onlar da önlerindeki kişilerin ellerini sıkar. Yani oyundaki herkes, arkasındaki kişi tarafından eli sıkıldığında önde- kinin elini sıkarak iletiyi aktarma görevine sahiptir. Arkasındaki kişi tarafından eli sıkılan kişi, öndekinin elini sıkarak bir nevi elektrik akımını iletmiş olur. Elektrik akımı (el sıkma hareketi) en öndeki kişiye geldiğinde, o kişi diğer gruptaki kişiden daha hızlı davranarak önündeki kart yığınından birini alıp duvara veya tahtaya yapıştırır. (Bunun için tahtanın yakınına önceden koyulmuş hamur yapıştırıcı kullanılabilir.) Sözcük kartını tahtaya ilk yapıştıran takım 1 puan alır. Akım kendisine ulaşmadan öndeki kartı alan olursa puan diğer gruba verilir. Burada öğretmen grupları iyi gözlemlemelidir.
Kartı tahtaya yapıştıran kişi en arkaya geçer ve oyun yeniden başlatılır. Öğretmen yeniden aynı anda her iki grubun en arkasındaki öğrencilerin ellerini sıkarak sinyal gönderir. Sinyali alan en öndeki kişi ikinci kartı alarak duvara veya tahtaya yapıştırır. İkinci kartı kim daha önce yapıştırırsa grubuna yine 1 puan kazandırmış olur. Kartların tümü bitinceye kadar oyun bu şekilde tekrar eder. Buradaki örnekteki gibi, aşağıdaki cümleleri oluşturan sözcük kartları kullanılırsa Görsel 1 ve Görsel 2’de görülen yedişer adet kart hazırlanmalıdır. (Söz- cükler örnek olarak verilmiştir. Gruptaki öğrencilerin sayısı, hazır bulunuşluk düzeyleri gibi değişkenlere göre cümleler öğretmen tarafından farklılaştırılabilir.) Kartların tümü tahtaya yapıştırıldığında oyun son olarak bir kez daha oynanır. Akımı hisseden en öndeki öğrenciler bu kez tahtadaki sözcükleri düzenleyerek anlamlı bir cümle oluşturmaya çalışırlar. Sözcükleri anlamlı bir cümle oluşturacak şekilde sıraya dizen ilk takım yine 1 puan kazanır.
Oyun sonunda daha çok puan alan grup oyunu kazanmış olur.
Aşağıda iki örnek cümlenin kartlara uyarlanmış hâllerini görmek mümkündür. 1. grup için: İletken maddeler elektrik ve ısı enerjisini iletirler.
42