Page 3 - STAV 109 06.04.2017
P. 3

UVODNA RIJEÄŤ

Filip Mursel Begović

                                                        Paradoks da je jedna te ista armija bila
                                                    i oslobodilac i agresor mnogima pomućuje pamet

                                                   6. april vaĹľan je
                                              datum za Sarajevo, ali
                                              nije njegov rođendan

Malo je gradova u svijetu koji su vezani      utemeljio još ranije, 1451. godine, a tek       istaknu da meci nisu birali žrtve po na-
za neki datum u mjeri u kojoj je Sarajevo     1556. postaje tekija u punom smislu te          cionalnosti, što je tačno, ove su djevojke
vezano za 6. april. Tri važna događaja za     riječi. Punih 105 godina ona djeluje kao        izabrane kao simbol početka stradanja.
glavni grad Bosne i Hercegovine desila su     gostinjac i imaret o kojem se brinu mev-        Sutradan, 6. aprila, međunarodna za-
se upravo na ovaj datum. Godine 1941. na      levijski šejh i derviši.                        jednica priznaje Republiku Bosnu i Her-
taj je datum poÄŤelo nacistiÄŤko bombardi-                                                      cegovinu kao suverenu drĹľavu. Tada je
ranje Sarajeva; istog je datuma Sarajevo          Sarajevo, dakle, izrasta u grad izgrad-     poÄŤela opsada Sarajeva, koja je u konaÄŤ-
oslobođeno četiri godine kasnije; a pola      njom tekije i otvorenom knjigom Kur’ana         nici odnijela 11.541 života. Vojnici Jugo-
stoljeća nakon oslobođenja od nacistič-       Časnog i Mesnevije Hazreti Dželaluddina         slavenske narodne armije ponovo su pred
kog kukastog kriĹľa, nad Sarajevom su se       Rumija. MoĹľda upravo to nekome smeta,           kapijama grada, ali ovog puta ne kao oslo-
nadvili ponovo tmurni oblaci, naime, 6.       pa se zbunjuje kada umjesto polumjeseca         bodioci, već u ulozi u kojoj su bili fašisti
april 1992. godine smatra se danom po-        i zvijezde na Bentbaši 1451. godine rođe-       1941. godine. Pola stoljeća ranije ista ta
ÄŤetka opsade Sarajeva, najduĹľe opsade u       nje grada vidi uz crvenu zvijezdu parti-        Jugoslavenska narodna armija zapoÄŤela je
historiji modernog ratovanja. Drama-          zanskog štaba iz 1945. Doduše, svako se         akciju oslobađanja Sarajeva, te je nakon
tična sudbinska vezanost Sarajeva za 6.       ima pravo identificirati s čime god hoće,       žestokih borbi 6. aprila 1945. godine slo-
april uÄŤinila je da se ovaj datum smatra      ali ne moĹľe tvrditi da je to historijski fakt.  mljen otpor Nijemaca i pripadnika NDH
danom grada. Međutim, to se ponekad                                                           i Sarajevo je oslobođeno. Doduše, kakva
brka s rođendanom Sarajeva, što je pot-           Iz obilježavanja 6. aprila kao rođen-       su krvava kola partizani priredili nakon
puno pogrešno. Ima evropskih gradova          dana Sarajeva proizlazi da je Sarajevo          oslobođenja građanima Sarajeva, još uvi-
koji dan grada slave na neki vaĹľan datum      staro 72, a ne 555 godina. ÄŚak i ako se 6.      jek ostaje pod velom tajne, a ne bi trebalo
u njegovoj historiji, ali pritom dan grada    april obiljeĹľava kao dan grada, jer je ri-      tako biti. Uglavnom, od tada se 6. april
ne izjednačavaju s rođendanom.                ječ o važnom datumu u historiji Sarajeva,       slavio kao Dan oslobođenja, a devedese-
                                              to ne treba brkati s rođendanom. Ima i          tih je preimenovan u Dan Grada Sarajeva.
    “Najraniji i najznačajniji izvor za pro-  drugih važnih događaja u historiji grada,       Upravo paradoks da je jedna te ista
učavanje nastanka Sarajeva i njegovog naj-    kad se Sarajevo kao feniks ponovo rađa-         armija bila i oslobodilac i agresor mno-
ranijeg razvoja jeste Vakufnama Isa-bega      lo i dizalo iz pepela. Među njih svakako        gima pomućuje pamet, pa sad po sara-
Ishakovića iz 1462. godine. Ta se godina      treba uvrstiti izgradnju Sarajeva nakon         jevskom planu grada levitiraju između
uzima kao godina osnivanja Sarajeva. U        pohoda Eugena Savojskog, te trauma-             razliÄŤitih naziva za iste ulice i VjeÄŤne
tom dokumentu Sarajevo se naziva kasa-        tiÄŤni odlazak osmanske uprave i dolazak         vatre, ne znaju bi li se inkarnirali kao
bom, a da bi jedno naselje dobilo status      Austro-Ugarske. Ne treba ni spominjati          duh iz boce imenom Enver Kazaz ili
kasabe, bilo je potrebno da ima džami-        ulogu Gazi Husrev-begovog i Skender-pa-         bi proučili zaista lijepu ilahiju o šehidu
ju i naselje oko te džamije, kao i trg, tj.   šinog vakufa u urbanizaciji Sarajeva. Sve       Mustafi Busuladžiću. Halalite, Kazaz nije
postojanje čaršije i održavanje sedmič-       je to sudjelovalo u oblikovanju grada, ali      rođen u Sarajevu, nego u idiličnom seo-
nog pazarnog dana”, piše Behija Zlatar        se istinskim rođendanom Sarajeva tre-           skom ambijentu Kamenice na Nišićkoj
u knjizi Zlatno doba Sarajeva. U samoj je     ba smatrati dan donošenja vakufname             visoravni, a Mustafa Busuladžić u me-
Vakufnami spomenuto da je ona napisa-         Isa-bega Ishakovića.                            diteranskom gradu na Trebišnjici. No,
na u mjesecu džumadel-ula 866. hidžr-                                                         upravo je mjesto rođenja jedna od muka
etske godine, što odgovara periodu od 1.          Kao jedan od najkrvavijih sarajevskih       Sarajeva i tzv. fine gradske raje – ko je
februara do 3. marta 1462. godine. Tada       ratnih dana ostao je upamćen 5. april.          izvorni Sarajlija, a ko nije, ko je seljak
je službeno rođeno Sarajevo, koje je na-      Tog je dana ubijeno 133 građana Saraje-         i papak, a ko nije. Kao da je to i bitno,
stalo na teritoriji srednjovjekovnog sela     va, među njima Suada Dilberović i Olga          kao da se urbanitet mjeri prema mjestu
Brodca. Međutim, prva javna ustanova i        Sušić, po kojima Vrbanja most danas nosi        rođenja, a ne prema onome šta nam je u
islamska građevina u Sarajevu bila je za-     ime. Međutim, netačno je da su te dvije         glavi i šta silazi s jezika.   n
vija na Bentbaši koju je Isa-beg Ishaković    djevojke prve žrtve napada na Sarajevo jer
                                              je toga dana, ranije, na istom mostu ubijen
                                              Muhidin Šabanović. Vjerovatno u želji da

                                                                                              urednik@stav.ba

                                                                                                                              STAV 6/4/2017 3
   1   2   3   4   5   6   7   8