Page 3 - STAV 109 06.04.2017
P. 3
UVODNA RIJEÄŤ
Filip Mursel Begović
Paradoks da je jedna te ista armija bila
i oslobodilac i agresor mnogima pomućuje pamet
6. april vaĹľan je
datum za Sarajevo, ali
nije njegov rođendan
Malo je gradova u svijetu koji su vezani utemeljio još ranije, 1451. godine, a tek istaknu da meci nisu birali žrtve po na-
za neki datum u mjeri u kojoj je Sarajevo 1556. postaje tekija u punom smislu te cionalnosti, što je tačno, ove su djevojke
vezano za 6. april. Tri važna događaja za riječi. Punih 105 godina ona djeluje kao izabrane kao simbol početka stradanja.
glavni grad Bosne i Hercegovine desila su gostinjac i imaret o kojem se brinu mev- Sutradan, 6. aprila, međunarodna za-
se upravo na ovaj datum. Godine 1941. na levijski šejh i derviši. jednica priznaje Republiku Bosnu i Her-
taj je datum poÄŤelo nacistiÄŤko bombardi- cegovinu kao suverenu drĹľavu. Tada je
ranje Sarajeva; istog je datuma Sarajevo Sarajevo, dakle, izrasta u grad izgrad- poÄŤela opsada Sarajeva, koja je u konaÄŤ-
oslobođeno četiri godine kasnije; a pola njom tekije i otvorenom knjigom Kur’ana nici odnijela 11.541 života. Vojnici Jugo-
stoljeća nakon oslobođenja od nacistič- Časnog i Mesnevije Hazreti Dželaluddina slavenske narodne armije ponovo su pred
kog kukastog kriĹľa, nad Sarajevom su se Rumija. MoĹľda upravo to nekome smeta, kapijama grada, ali ovog puta ne kao oslo-
nadvili ponovo tmurni oblaci, naime, 6. pa se zbunjuje kada umjesto polumjeseca bodioci, već u ulozi u kojoj su bili fašisti
april 1992. godine smatra se danom po- i zvijezde na Bentbaši 1451. godine rođe- 1941. godine. Pola stoljeća ranije ista ta
ÄŤetka opsade Sarajeva, najduĹľe opsade u nje grada vidi uz crvenu zvijezdu parti- Jugoslavenska narodna armija zapoÄŤela je
historiji modernog ratovanja. Drama- zanskog štaba iz 1945. Doduše, svako se akciju oslobađanja Sarajeva, te je nakon
tična sudbinska vezanost Sarajeva za 6. ima pravo identificirati s čime god hoće, žestokih borbi 6. aprila 1945. godine slo-
april uÄŤinila je da se ovaj datum smatra ali ne moĹľe tvrditi da je to historijski fakt. mljen otpor Nijemaca i pripadnika NDH
danom grada. Međutim, to se ponekad i Sarajevo je oslobođeno. Doduše, kakva
brka s rođendanom Sarajeva, što je pot- Iz obilježavanja 6. aprila kao rođen- su krvava kola partizani priredili nakon
puno pogrešno. Ima evropskih gradova dana Sarajeva proizlazi da je Sarajevo oslobođenja građanima Sarajeva, još uvi-
koji dan grada slave na neki vaĹľan datum staro 72, a ne 555 godina. ÄŚak i ako se 6. jek ostaje pod velom tajne, a ne bi trebalo
u njegovoj historiji, ali pritom dan grada april obiljeĹľava kao dan grada, jer je ri- tako biti. Uglavnom, od tada se 6. april
ne izjednačavaju s rođendanom. ječ o važnom datumu u historiji Sarajeva, slavio kao Dan oslobođenja, a devedese-
to ne treba brkati s rođendanom. Ima i tih je preimenovan u Dan Grada Sarajeva.
“Najraniji i najznačajniji izvor za pro- drugih važnih događaja u historiji grada, Upravo paradoks da je jedna te ista
učavanje nastanka Sarajeva i njegovog naj- kad se Sarajevo kao feniks ponovo rađa- armija bila i oslobodilac i agresor mno-
ranijeg razvoja jeste Vakufnama Isa-bega lo i dizalo iz pepela. Među njih svakako gima pomućuje pamet, pa sad po sara-
Ishakovića iz 1462. godine. Ta se godina treba uvrstiti izgradnju Sarajeva nakon jevskom planu grada levitiraju između
uzima kao godina osnivanja Sarajeva. U pohoda Eugena Savojskog, te trauma- razliÄŤitih naziva za iste ulice i VjeÄŤne
tom dokumentu Sarajevo se naziva kasa- tiÄŤni odlazak osmanske uprave i dolazak vatre, ne znaju bi li se inkarnirali kao
bom, a da bi jedno naselje dobilo status Austro-Ugarske. Ne treba ni spominjati duh iz boce imenom Enver Kazaz ili
kasabe, bilo je potrebno da ima džami- ulogu Gazi Husrev-begovog i Skender-pa- bi proučili zaista lijepu ilahiju o šehidu
ju i naselje oko te džamije, kao i trg, tj. šinog vakufa u urbanizaciji Sarajeva. Sve Mustafi Busuladžiću. Halalite, Kazaz nije
postojanje čaršije i održavanje sedmič- je to sudjelovalo u oblikovanju grada, ali rođen u Sarajevu, nego u idiličnom seo-
nog pazarnog dana”, piše Behija Zlatar se istinskim rođendanom Sarajeva tre- skom ambijentu Kamenice na Nišićkoj
u knjizi Zlatno doba Sarajeva. U samoj je ba smatrati dan donošenja vakufname visoravni, a Mustafa Busuladžić u me-
Vakufnami spomenuto da je ona napisa- Isa-bega Ishakovića. diteranskom gradu na Trebišnjici. No,
na u mjesecu džumadel-ula 866. hidžr- upravo je mjesto rođenja jedna od muka
etske godine, što odgovara periodu od 1. Kao jedan od najkrvavijih sarajevskih Sarajeva i tzv. fine gradske raje – ko je
februara do 3. marta 1462. godine. Tada ratnih dana ostao je upamćen 5. april. izvorni Sarajlija, a ko nije, ko je seljak
je službeno rođeno Sarajevo, koje je na- Tog je dana ubijeno 133 građana Saraje- i papak, a ko nije. Kao da je to i bitno,
stalo na teritoriji srednjovjekovnog sela va, među njima Suada Dilberović i Olga kao da se urbanitet mjeri prema mjestu
Brodca. Međutim, prva javna ustanova i Sušić, po kojima Vrbanja most danas nosi rođenja, a ne prema onome šta nam je u
islamska građevina u Sarajevu bila je za- ime. Međutim, netačno je da su te dvije glavi i šta silazi s jezika. n
vija na Bentbaši koju je Isa-beg Ishaković djevojke prve žrtve napada na Sarajevo jer
je toga dana, ranije, na istom mostu ubijen
Muhidin Šabanović. Vjerovatno u želji da
urednik@stav.ba
STAV 6/4/2017 3