Page 42 - alanya dergi sayi 27
P. 42
SPOR YAPARKEN NE KADAR
SIVI TÜKETİLMELİ
Diyetisyen Erkan YAVUZ
formtime@hotmail.com
formtimealanya@hotmail.com
İnsan vücudunun ortalama % 60’ı sudur. Bu suyun % 65’i (0.5-0.7 g/L Na içeriği)
hücre içinde, %35’i hücre dışındadır. Yağ dokularının su * Egzersiz Sonrasında
miktarı düşük (% 10-15), kas dokularının yüksektir (% 70- – Kesin bir öneri yoktur
75). Bu nedenle kas kitlesi yüksek olanlarda % 70, obezlerde % 40, – Egzersiz öncesi ve sonrası farkın % 150-200’ü sıvı verildiğinde
spor yapmayan erkeklerde % 60 ve spor yapmayan bayanlarda % tam bir rehidrasyon saÄŸlanabilir.
50 oranında su bulunmaktadır.
Hücrelerin yaşamsal faaliyetleri ve bu sayede vücut fonksiyonları- Vücutta sıvı miktarının azalmasına bağlı olarak birçok sağlık prob-
nın yerine getirilmesi, vücudun su dengesinin korunması ile müm- lemi oluşabilmekte ve performans azalmaktadır. Sporcular, idrar
kündür. Bu dengenin korunmasına hidrasyon denir. renklerine bakarak vücutlarındaki sıvının yeterli olup olmadığını
Su, içecekler ve yiyeceklerle vücuda alınmaktadır. Genel olarak anlayabilirler. İdrar renginin koyu (vitamin kullanımları dışında)
spor yapmayan bireylerde günlük 2000-2500 ml sıvı alımı yeterli olması, vücuttaki sıvı miktarının yetersiz olduğunu göstermektedir
olmaktadır. Sporcularda özellikle terle deriden sıvı kayıplarının faz- ve idrar açık renk olana kadar sıvı tüketimi artırılmalıdır.
la olması nedeni ile sıvı ihtiyacı artmaktadır.
Egzersiz sırasında kaslar ekstra sıcaklık üretmektedir. Egzersiz sı- Ayrıca çok kısa sürede ağırlık değişimleri de (bir gün içinde spor-
rasında artan sıcaklığın (hipertermi) düşürülmesinde temel faktör cunun 1.5-2 kg ağırlık kaybetmesi) vücutta sıvı kaybını gösterebil-
terlemedir. Normal koşullarda terleme, deri yüzeyinin ıslanmasını mektedir. Sporcu, antrenman öncesi ve sonrası tartılarak ne kadar
sağlar. Bu suyun buharlaşması, deriyi soğutur. Vücut terleyerek, sıvı kaybettiğini anlayabilir. Bu miktarın
vücut içi sıcaklığını 37-38 C arasında tutar. Nemli- sıcak yaklaşık 1.5 katını alarak vücu-
ortamlarda çalışırken çok terlenir fakat bu terlemenin so- dunun sıvı dengesini tekrar
ğutucu etkisi fazla değildir. normal düzeye getirebilir.
Egzersiz sırasında sıvı dengesini koruyan sporcuların,
optimal egzersiz performansına ulaştığı ve ilerleyen de-
hidrasyonun (vücuttaki sıvı miktarının azalması) perfor-
mansı olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir.Ayrıca sporcular
için dehidrasyon, yaşamı tehdit eden sıcak bitkinliği ve sıcak çarp-
ması risklerini de arttırmaktadır. Sporcularda % 2-3’lük sıvı kayıp-
larında (aerobik kapasite % 10-20 azalır) performans etkilenir, %
4-5 kayıp performansı % 20-30 oranında azaltabilmektedir.
Terle birlikte en çok kaybedilen mineraller olan sodyum ve potas-
yumdur. Kayıplar ortamın sıcaklığına, hidrasyona, egzersiz yoğun-
luğuna ve süresine göre değişkenlik gösterir.
Sporcular, egzersize vücutlarında yeterli miktardaki sıvı ile başla-
malıdır. Egzersizden 2-3 saat önce 400-600 ml sıvı tüketimi öne-
rilirken, bu uygulama egzersiz öncesi optimal sıvı dengesini sağla-
dığı gibi fazla sıvının idrarla atımı için de sporcuya gerekli süreyi
tanımaktadır.
Sporcu içecekleri sporcuya egzersiz sırasında az miktarda karbon-
hidrat ve terle kaybettiği mineralleri de sağladığı için önerilmekte-
dir. 1 saat veya daha fazla süren müsabakalarda ve antrenmanlarda
sporcu içeceklerinin kullanılması uygundur. Egzersiz sırasında kul-
lanılan sporcu içeceklerinin % 4-8 oranda karbonhidrat içermesi
önerilmektedir.
Amerikan Spor Hekimliği Koleji (ACSM) Sıvı Alımı Önerileri
aşağıdaki şekildedir:
* Egzersiz Öncesi
– 24 saatte yeterli sıvı ( 1.5 ml /kkal)
– 2 saat önce 400-600 ml (ort. 500 ml)sıvı-idrar çıkışı için zaman
var.
– Egzersizden hemen önce 125-250 ml
* Egzersiz Sırasında
– 600-1200 ml/saat veya her 15-20 dakikada 150-300 ml su
– 15-20 derece sıcaklığında % 4-8 CHO içeren sporcu içecekleri
42