Page 20 - SRON jaarverslag

20 ASTROPHYSICS
NEDERLANDSE VERKLARING ‘DON ONDERSTEUND
KERE MATERIE’
Onverwachte röntgenstraling uit de ruimte leek even een signaal van donkere materie, maar blijkt nu toch te verklaren met gewone materie. SRON-onderzoekers Liyi Gu en Jelle Kaastra vonden al in 2015 dat het eigenaardige signaal door normale materie is te verklaren. Duitse collega-wetenschappers ondersteunen dit nu met experimenten.
n Het aantonen van de geheimzinnige donkere materie in het heelal houdt veel astrofysici bezig. Donkere materie biedt een mogelijke verklaring voor de ‘ontbrekende’ tachtig procent van de totale hoeveelheid materie die er volgens berekeningen in het universum aanwezig moet zijn. De materie die we wel kunnen begrijpen en/of meten behelst daarvan namelijk maar twintig procent. Röntgensatelliet XMM-Newton, waarvoor SRON spectrometers heeft ontwikkeld, vangt in 2014 een röntgensignaal op met een bijzondere piek in het spectrum. Lijnen en pieken in een spectrum verraden de aanwezigheid van specifieke materialen. De piek op 3,5 keV is nieuw voor sterrenkundigen. Ze sluiten niet uit dat dit signaal komt van het verval van steriele neutrino’s – hypothetische deeltjes die donkere materie zouden kunnen verklaren.
n Gu en Kaastra opperen een ander scenario. Hete en sterk positief geladen zwavelionen (S16+) die een elektron afpakken van een koel waterstofatoom kunnen een röntgenfoton veroorzaken met een energie van rond de 3,5 keV. Beide stoffen komen voor in de ruimte tussen sterrenstelsels waar het signaal vandaan komt. Een experiment van onderzoekers van het Duitse Max Planck Instituut voor Kernfysica – in samenspraak met Gu en Kaastra – bevestigt nu deze theorie.
09.2016
Illustratie: NASA, CXC, SAO, E.Bulbul, et al.