Page 36 - SRON jaarverslag

36 ASTROPHYSICS
PLATTE PANNENKOEK VERBINDT TWEE CLUSTERS
VAN STERRENSTELSELS
Het heelal bestaat uit een web van clusters van sterrenstelsels die zijn verbonden via filamenten. Waar astronomen uitgingen van cilindervormige draden, blijkt het filament tussen de clusters Abell 399 en Abell 401 meer weg te hebben van een platte pannenkoek. SRON-onderzoeker Hiroki Akamatsu en zijn collega-onderzoekers baseren deze ontdekking op waarnemingen van de Japanse röntgensatelliet Suzaku.
n Wetenschappers denken dat ongeveer de helft van de ons bekende materie in het universum voornamelijk verstopt zit in het dunne ‘spinrag’ van het kosmische web, oftewel in het warm-hot intergalactic medium (WHIM). Dit spinrag is met één tot tien deeltjes per kubieke meter ontzettend ijl, en dus moeilijk te zien. Maar tussen twee clusters op ramkoers, zoals Abell 399 en Abell 401, begint het WHIM alweer wat dichter te worden, waarbij ook energie vrijkomt. Dat maakt het zichtbaar voor een röntgentelescoop. Volgens Akamatsu en zijn collega’s heeft de brug tussen deze clusters de vorm van een afgeplatte ronde schijf: een kosmische pannenkoek.
n Op basis van modellen verwachten wetenschappers verder dat er bij de naderende botsing schok- golven ontstaan. Een temperatuurovergang in de platte pannenkoek tussen Abell 399 en Abell 401 wijst mogelijk op de rand van zo’n schokgolf, denken Akamatsu en zijn mede-onderzoekers.
04.2017
Illustraties: Sunyaev-Zel'dovich effect (orange): ESA & Planck Collaboration; optical image: STScI Digitized Sky Survey