Page 37 - รายงานการประชุมวิชาการเครือข่ายพยาบาล 2568
P. 37
การศึกษารูปแบบการบำบัดฟื้้นฟืู้ผูู้้ใช้ยาเสพติดโดยชุมชนเป็นฐาน
(The Study of Community Based Treatment Model for Drug User)
นางสาวิศัศัิธร คุณธรรม พย.บ.
นางญานี ตราบดี วิที.บ.
นางสุวิภัทร คงหอม วิที.ม.
นางไพวิัล อาจหาญ พย.ม.
สถาบันบำบัดรักษาและฟื้้นฟืู้ผูู้้ติดยาเสพติดแห่งชาติบรมราชุชุนนี
บทคัดย่อ
วิัตถุประสงค์ เพือศั่กษาโครงสร้างของชุุมชน การดำเนินงาน และปัจจัยทีีมีผลต่อการดำเนินงานการบำบัด
ฟื้้นฟืู้ผูู้้ใชุ้ยาเสพติดโดยชุุมชนเป็นฐาน (Community Based Treatment: CBTx) โดยทำการศั่กษาข่้อมูลจากชุุมชน
ของพืนทีีในเขตสุขภาพทีัง 13 เขตสุขภาพ จำนวน 19 แห่ง ทีีนำเสนอในเวทีีแลกเปลียนเรียนรู้พืนทีีตัวอย่างทีีดี ในการดำเนินงานบำบัดฟื้้นฟืู้โดยการมีส่วนร่วมของชุุมชน ในปี พ.ศ.2563 โดยคัดเลือกชุุมชนจากเขตสุขภาพ
ทีี 3, 4, 5, 6 และกรุงเทพมหานคร จำนวน 4 พืนทีี ได้แก่ 1. ชุุมชนบ้านหนองบัวสามัคคี จังหวิัดกำแพงเพชร
2. ชุุมชนคงกระพันชาตรี จังหวิัดสมุทรปราการ 3. ชุุมชนบ้านเขาชะโอย จังหวิัดสุพรรณบุรี และ 4.ชุุมชนกอง
ขยะหนองแขม กรุงเทพมหานคร โดยใชุ้แบบสัมภาษณ์ในการสนทนากลุ่ม (Focus Group Discussion)
การสังเกต การเก็บข่้อมูลในชุุมชน และเอกสารต่างๆทีีเกียวิข่้อง
ผลการศั่กษา พบวิ่า การเก็บรวบรวมข่้อมูลโดยการใชุ้กิจกรรมสนทนากลุ่ม (Focus group discussion)
ผูู้้ทีีร่วมดำเนินการ CBTx ของกลุ่มตัวอย่าง ชุุมชนทีีดำเนินการ CBTx โดยหน่วยงานภาครัฐ (พืนทีีกลุ่ม A) และชุุมชน
ทีีดำเนินงาน CBTx โดยผูู้้นำชุุมชน หรือมีทีุนทางสังคม (พืนทีีกลุ่ม B) นำข่้อมูลทีีได้มาวิิเคราะห์ และนำเสนอผล
การวิิจัยออกเป็น 3 ส่วน คือ 1) ผลการศั่กษาเกียวิกับโครงสร้างของชุุมชน ได้แก่ สภาพปัญหาเกียวิกับยาเสพติด
ของชุุมชน ปัจจัยทางสังคมและวิัฒนธรรม การรวมตัวิข่องชุุมชน และการบริการด้านสุขภาพของชุุมชน
2) การดำเนินงานของ CBTx ได้แก่ การประเมินชุุมชน การเตรียมความพร้อม/วางแผนดำเนินการ การดำเนินการ
บำบัดรักษายาเสพติด และผลการดำเนินการ 3) ปัจจัยทีีมีผลต่อการดำเนินการ CBTx ได้แก่ ปัจจัยความสำเร็จ
และโอกาสพัฒนา
สรุป การดำเนินการ CBTx ทีัง 2 กลุ่มพืนทีี เป็นการกำหนดนโยบายและรูปแบบการดำเนินการ CBTx
ในรูปแบบใดรูปแบบหน่งทีีไม่มีความยืดหยุ่น อาจมีความไม่เหมาะสมกับบริบทสภาพปัญหาและความพร้อมของแต่ละ
พืนทีี ส่วนการดำเนินการ CBTx ของชุุมชนในภาพรวม พบวิ่า แต่ละชุุมชนมีการดำเนินการทีีแตกต่างกันไปตามบริบท
กล่าวิคือ มีการติดตามประเมินผลของการดำเนินการ CBTx ในแต่ละชุุมชนตามแผนปฏิิบัติการประจำปี แต่ไม่มี การติดตาม CBTx อย่างเป็นระบบ ทีังผลผู้ลิต ผลลัพธั์ และผลกระทบ (Output outcome impact) การดำเนินการ
CBTx ของแต่ละชุุมชน ส่วนใหญ่ยังอยู่ในชุ่วงของการเรียนรู้บทเรียนเพือปรับปรุงและพัฒนา ควรนำเสนอควบคู่ไป
กับการดำเนินการ CBTx ในประเด็นทีีสำคัญ ได้แก่ 1) ความรู้ทีีจำเป็นสำหรับชุุมชนในดำเนินการ CBTx 2) เงือนไข
ในการดำเนินการ CBTx ตามบริบทีข่องแต่ละชุุมชน 3) แนวิทีางการสร้างองค์ประกอบทีีจำเป็นหรือโครงสร้าง
เครือข่่ายเพือการดำเนินการ CBTx ในแต่ละชุุมชน 4) ยุทีธัศัาสตร์ แผนปฏิิบัติการ และแนวิทีางดำเนินการระยะสัน
ระยะกลางและระยะยาว 5) การส่งเสริมสนับสนุนด้านทีรัพยากรทีีจำเป็นในการดำเนินการ CBTx ในระดับชาติ และระดับที้องถิน
คำสำคัญ : การบำบัดฟื้้นฟืู้ผูู้้ใชุ้ยาเสพติด การมีส่วนร่วมของชุุมชนในการบำบัดฟื้้นฟืู้ การบำบัดและฟื้้นฟืู้ผูู้้ใชุ้ ยาเสพติดโดยชุุมชนเป็นฐาน
35
