Page 37 - MAKSİMUM BİZ | OCAK 2016

emeğe ve ustalığa gösterilen saygı- nın gereğidir. Zaman zaman araç- ların vites koluna dolanmış halde, filmlerde kabadayıların elinde “bir kültürün” simgesi olarak, bazen
de sokağının köşesinde stres atan delikanlıların elinde karşımıza çıkan kullanım şekli ona gönül veren usta ve koleksiyoncuların en çok şikâyetçi olduğu konudur.
Tespih sanatının bir dönem en şaşalı günlerini yaşadığı Kapalıçarşı, koleksiyoncuların en önemli ziya-
ret noktalarından biri. Türkiye’nin dört bir yanında eserler üreten tespih ustaları var. Zaten tespih koleksiyonculuğunun yolu da asıl
bu ustalarından izini sürmekten geçiyor. Kendine has üslubu ve mo- delleriyle bilinen ustaların el yapımı eserleri, zaman zaman oldukça yüksek rakamlarla alıcı buluyor ve koleksiyonlara dâhil ediliyor. Tüm bunların yanında tespihin değeri ustasından o kadar etkileniyor ki; ustası vefat eden eserler birden bire beş-on kat değerleniyor. Tespihin malzemesi açısından bakıldığında ise mercandan yapılmış olanların yanı sıra malzemesi fildişi, safir, kehri- bar, bağa, mamut dişi olan eserler, koleksiyonlarda başköşeyi alıyor. Sa- dece bir hobi olarak başlayıp adeta bir tutkuya dönüşen tespih koleksi- yonculuğu, son dönemde Türkiye’de oldukça revaçta. Öyle ki, son yıllarda
sayıları hızla artan özel koleksiyonlar için sergiler düzenleniyor. Her ne kadar üzerinde uzlaşılmış genel ge- çer kurallar olmasa bile bir tespihin “iyi” olarak tanımlanabilmesi için taşıması gereken belli başlı özellikler olduğunu söylemek mümkün. Mal- zemesinden, tanelerin şekillerine, yapan ustasından özel işlemelerine kadar her aşamasında özenle üreti- len tespih, tüm bu aşamalar sonucu kazandığı özelliklerle değerlendirili- yor. Tespih yapımında ortaya çıkan bir hatayı tabir etmek için kullanılan “sarhoş tane”, tespihin bütünlüğünü bozan “kaçık” taneleri tanımlıyor. Bir tesbihte her bir tanenin kendine özgü ve farklı olduğu ancak bütün içerisinde de birbirinin aynı olduğu kabul ediliyor. Bu sanatın bugün gelişmesine ve tüm dünyadan talep edilebilir olmasını sağlayan bu işe ömrünü vermiş ustalar arasında en başta ustaların ustası Zekai Şenyurt, Hüseyin Çelik ve Yusuf Özgen’in yanı sıra Bahri Bülbül, Abdullah Öner, Aziz Acar, Volkan Acar, Feyzullah Kalaycı, İmdat Kalaycı, Bünyamin Korucu, ve niceleri sayılabilir.
Yaygın olarak iyi bir tespihte
olmazsa olmaz denilen özellikler ise kısaca şöyle sıralanıyor:
n Tespihin yapıldığı maddenin kıymetine, yapılışındaki güçlüğe ve ustanın sanatına göre kıymeti artar.
n Tespihin taneleri aynı büyüklükte ve aynı şekilde olmalıdır. Tanelerde bir kaçıklık olmamalıdır.
n Tanelerin delikleri mümkün olduğunca ince ve konik olmalıdır.
n Bir tespihte olması gereken nişane, imame, tepelik kamçı gibi bölümlerin eksiksiz olarak tespihte yer alması gerekir.
n Tespihin çok iyi cilalanmış olması, üzerinde torna veya zımpara izi kalmamış olması gerekir.
n Tanenin boyutlarıyla imame
ve kamçıdaki diğer unsurlar arasında zarif bir estetik, uyum ve tamamlayıcılık olmalıdır.
n İmame yukarıdan tutularak bakıldığında taneler, her iki yanda muntazam bir sütun halinde durmalı, sağa sola eğrilen ve zikzaklı bir görünüm olmamalıdır.
n Şeffaf taneli tespihlerde, tanelerin dizilişinde ton uyumuna dikkat edilmelidir.
maksimumbiz | 35