Page 62 - LiryDram_17-2017

Ekspozycja przedstawiająca I i II wojnę światową i okres międzywojenny znajdu- je się w wydzielonej przestrzeni za przy- ciemnioną szybą, co być może ma mieć wydźwięk symboliczny, jako ciemne kar- ty w historii Europy. Pada oczywiście py- tanie o przyczyny I wojny. Obok military- zmu i walki o kolonie twórcy wystawy wy- mieniają nacjonalizm, który „stworzył lojal- ność wobec swojego państwa i rozbudzał rasizm”. Skupiają się na pokazaniu global- nego charakteru wojny i tego, jak bardzo wstrząsnęła ona Europą. Na wystawie są maski gazowe, zdjęcia żołnierzy z okopów, proteza nogi, plakaty agitacyjne. Ciekawie jest przedstawiony faszyzm, który porów- nuje się z komunizmem. Mimo że oba sys- temy opierały się na różnych założeniach, to w rzeczywistości były bardzo podobne. Na ustawionych obok siebie ekranach wi- dzimy archiwalne lmy pokazujące marsze i uliczne pochody, Hitlera przemawiające- go do tłumów zestawionego z przemawia-
jącym Stalinem. W słuchawce słyszę o kul- cie jednostki, o promowaniu „zdrowego ra- dzieckiego człowieka” i takiegoż zdrowe- go i wysportowanego Niemca, a zaraz po- tem o prześladowaniu ludności żydowskiej i o radzieckich gułagach. Słyszę jednocze- śnie, że w innych krajach europejskich też następują totalitarne reżimy, a w gablocie z plakatem węgierskiego nacjonalisty Mi- klósa Horthy’ego jest gura marszałka Pił- sudskiego.
Drugą wojnę pokazano z punktu widze- nia rozległości zniszczeń i ogromu cierpień ludzkich. Nie ma miejsca na żaden hero- izm – są zdjęcia zdesperowanych, tułają- cych się ze swoim dobytkiem ludzi, kart- ki na żywność, przymusowa praca, głód, opaski z gwiazdami Dawida, wychudli lu- dzie. Na ekranach lmy z nalotów i bombar- dowań. Wojna dla wszystkich była traumą o niespotykanej skali. Tę część wystawy koń- czy bilans: łącznie zginęło 60 milionów lu- dzi, w tym 2/3 to ludność cywilna. Na koń-
60 LiryDram październik–grudzień 2017