Page 709 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม

641
อย่าคิดว่าเจตนาดีอย่างเดียว ตรงนี้ที่บอกว่าการที่เราจะพัฒนา กายกรรม วจีกรรม กรรมที่ดีแล้ว กุศล ทากุศลทางกายวาจาให้ดียิ่งขึ้น อันนี้ต้องใช้ปัญญา จิตดีแล้ว เจตนาดีแล้ว แต่วิธีการปัญญาของเรา นี่นะ ต้องหาวิธีการที่จะใช้ให้เหมาะสมกับเหตุการณ์ สถานการณ์เท่าที่จะเป็นไปได้ เท่าที่จะเป็นไปได้ แต่ พอเราคิดแล้วนี่นะ พอพูดไป...คนเราไม่มีใครที่คิดแล้วครอบทาถูกต้องทั้งหมด ทุกครั้งหรือในครั้งแรก... น้อยมาก ถ้าไม่ได้สั่งสม ไม่มีประสบการณ์มักจะพูดผิดพูดถูก แต่ถ้าเราพร้อมที่จะแก้ไข ผิดแล้วจา...ทา ระวังที่จะทาใหม่ คิดให้มากขึ้น ถ้าเราจาว่าทาแบบนี้ผิด ต่อไปเรารู้ อ๋อ!จะไม่ทาแบบนี้แล้ว ทาอันใหม่ ที่ดีขึ้น มันจะพัฒนาไปทีละจุด ๆ ๆ มันจะแก้ไขไปเรื่อย ๆ
แต่ถ้าผิดแล้วไม่จาจะทาซ้า ก็ผิดอีก เราจะทาความเคยชิน เพราะฉะนั้นจิตที่ดีแล้วนี่นะ ที่บอก ว่าทาความเป็นกุศลจิตที่เป็นกุศลดีแล้ว ถ้าเราทาแบบนี้เราก็จะระวัง แต่ถ้าจิตที่ดีที่ประกอบด้วยเมตตา ประกอบด้วยเมตตานี่นะ เรามีความเมตตาอยู่ภายใน จิตใจเราดีที่จะทาอะไร ก็ประกอบด้วยเมตตาซึ่งกัน และกัน อันนี้เป็นสิ่งพระพุทธเจ้าตรัสสอนเอาไว้ว่า วิธีการก็คือ หลักการ...จะพูดอะไรก็ให้ประกอบด้วย เมตตาซึ่งกันและกัน จะทาอะไร ๆ ก็ต้องประกอบด้วยเมตตาซึ่งกันและกัน เห็นไหม จะคิดจะพูดหรือจะ ทาให้ประกอบด้วยเมตตาซึ่งกันและกัน ให้มีเมตตาต่อกัน เพราะฉะนั้นจิตที่มีเมตตา คนที่มีเมตตา จิต ที่มีกาลังมีเมตตา ที่เหมือนจิตเป็นผู้ใหญ่มีความสงบ
แลว้ สงิ่ ทตี่ ามมา ถา้ เราพจิ ารณานนี่ ะ ทา ใหเ้ ราคดิ อะไรใหร้ อบคอบขนึ้ คดิ อะไรใหด้ ขี นึ้ กวา้ ง ๆ แลว้ ถ้าเรามีเมตตา คนนี้...เราจะเข้าใจมากขึ้น แต่ละอย่าง ธรรมชาติแต่ละอย่างมีความแตกต่างกัน พอความ ต่างแล้วจะตามใจ ไม่ตามใจนั้นอีกเรื่องหนึ่ง ดีอย่างไรไม่ดีอย่างไรต้องพิจารณา เพราะฉะนั้น จริง ๆ แล้ว ธรรมะนี่นะไม่ต้องคิด ย้อนกลับมาหาตัวเรา เพื่อพัฒนาตัวเราให้มาก ที่บอกการรักษาจิตที่ดีแล้ว สังเกต เวลาเราทาดีแล้วถูกเมื่อไหร่ ใจเรารู้สึกมีความสุข เบิกบาน อิ่มใจ ถ้าทาดีแล้วไม่ถูกปื๊บ เห็นไหม ใจแป้ว แป้วหน้าตาเป็นอย่างไร ไม่มีใครรู้ คือถ้าบอกใจแป้ว เรารู้สึกเหมือนโอ้!หมดพลัง ใจหาย มันโหว่ไปนะ จริง ๆ แล้ว ใจรู้สึกไม่ดีเลย
จริง ๆ แล้วนี่นะ การที่เราแสวงหาปัญญา ที่บอกว่าการเชื่อมโยงระหว่างสภาวธรรมที่เกิดขึ้น ทาไม ถึงบอกการดูจิตของเรา การพัฒนาจิต พัฒนาจิตคืออะไร กลายเป็นว่า พอเราสนใจจิตที่ดีแบบนี้ สนใจ ใส่ใจจิตที่ดีอยู่เนือง ๆ นั่นคือการพัฒนาสติไปในตัว เพราะเราจะไม่เผลอไปดูอารมณ์ภายนอกอย่างเดียว กลับมาดูจิตตัวเองดูตัวเองกับอารมณ์ภายนอกเป็นระยะ ๆ ๆ เราจะไม่เผลอไผลไหลตามอารมณ์ภายนอก จนไม่รู้ว่าปัจจุบันเป็นอย่างไร เขาเรียกไม่ลืมตัว ถ้าไม่อย่างนั้นเราก็จะลืมว่า ดูแต่ข้างนอกอย่างเดียวแล้ว ลมื ตวั เอง ลมื ตวั อยา่ งไร ลมื ตวั วา่ มกี าลงั มคี วามสามารถ ลมื ตวั วา่ เราทา ถกู ไหม เราคดิ วา่ ตอ้ งเปน็ อยา่ งนี้ ๆ กลายเป็นแบบนั้นไป ทาให้ลืมว่าตัวเองทา บางทีก็ผิดเหมือนกัน ไม่ถูกก็มีเหมือนกัน ลืมตัว คิดว่าเราถูก อย่างเดียว อันนี้ก็คือทาให้เราไม่รอบคอบ
เพราะฉะนั้นการรักษาความดี เราทบทวนทั้งกายทั้งจิตทั้งวาจาของเรา แต่ในอริยมรรคมีองค์ ๘ การทาความดีที่มีอยู่แล้วให้ดียิ่งขึ้น นอกจากการดูจิตของเรา ที่ทาให้จิตเขาผ่องใสขึ้นสะอาดขึ้น ถามว่า