Page 70 - ไม้แกะสลักล้านนา ปูมผญาสล่าเมือง
P. 70
สล่ําแห่งลุ่มน้ําจําง บ้ํานหลุก ตําบลนําครัว อําเภอแม่ทะ จังหวัดลําปําง
ไม้แกะสลักล้านนา ปูมผญาสล่าเมือง
รูปแบบดอกบัวที่พ่อตื่น นามาใช้เป็นแบบกะรุ่นแรก
70
สล่าต่ืน แก้วเตียม ประเภทงานแกะสลกั :แกะงานรปู เหมอื นและงานพทุ ธศลิ ป์
ตนื่ แกว้ เตยี ม หรอื “สลา่ ตนื่ ” ในชว่ งวยั ๑๖-๑๗ ไดบ้ วชเรยี น สามเณรทวี่ ดั บา้ นหลกุ และไดเ้ รยี น “ตอ้ งลายกระดาษ” หรอื การแกะ กระดาษเป็นลวดลายต่างๆ ส่วนใหญ่เป็นลายไทย ใช้ประดับตกแต่ง ปราสาทที่ใช้ครอบโลงศพของชาวล้านนา กับหลวงพ่อคาปัน อริโย หรือ พระครูธรรมจริยคุณ ครูบาผู้บูรณะวัดบ้านหลุกในเวลานั้น เป็นจุดเริ่มในการทาหัตถศิลป์ของสล่าตื่น
ด้วยเหตุว่าในอดีตนั้นบ้านหลุกมีความเปฺ็นอยู่ท่ียากลาบาก สลา่ ตน่ื จงึ ชวนเพอื่ นอกี ๔ คนมาทา งานไมแ้ กะสลกั เพอื่ หารายไดเ้ สรมิ ไดแ้ ก่ สลา่ จนั ทรด์ ี แกว้ ชมุ่ สลา่ อนิ ทรแ์ กว้ ชมพเู ขยี ว สลา่ กา๊ หมนื่ ชมุ่ และ สล่าจันทร์ มาปัน ในช่วงแรกๆ แกะเป็นรูปดอกบัวและงาช้าง สัญลักษณ์ของตาบลนาครัว
ต่อมาสล่าตื่นจึงคิดแกะสลักหัวเก้งหัวกวาง แล้วจึงชักชวน สล่าจันทร์ดี ไปจังหวัดน่าน เพ่ือไปหาซ้ือเขาสัตว์จริงมาใส่หัวสัตว์ที่ แกะสลกั ไวเ้ พอื่ ใหด้ สู มจรงิ และสวยงาม สรา้ งมลู คา่ เพมิ่ ใหก้ บั สนิ คา้ หลังจากนั้นประมาณ พ.ศ. ๒๕๒๐ สล่าตื่นและสล่าจันทร์ดีไปเที่ยว อา เภอแมส่ าย จงั หวดั เชยี งราย ไดพ้ บเหน็ วา่ มกี ารแกะสลกั สตั วต์ วั ใหญ่ เช่น ม้าสิงโตจีน จึงจารูปแบบแล้วมาช่วยกันแกะแบบ ขยายรูปสัตว์ เป็นขนาดใหญ่ โดยเริ่มแกะจากไม้ฉาฉา งานแกะสลักของสล่าตื่น และสลา่ จนั ทรด์ เี รม่ิ เปน็ ทรี่ จู้ กั เมอื่ นา ไปขายทบี่ า้ นบานเยน็ เชยี งใหม่ และเริ่มพูดกันปากต่อปาก ทาให้มีงานแกะสลักเพิ่มมากขึ้น
จากนั้นชาวบ้านคนอ่ืนเห็นว่าการแกะสลักไม้สามารถสร้าง อาชพี และรายไดใ้ หแ้ กค่ รอบครวั ตนเองได้ จงึ ไดม้ าเรยี นรงู้ านแกะสลกั ไม้ สล่าต่นื ได้ถ่ายทอดความรู้เก่ียวกับการแกะสลักไม้มาตลอดโดย เริ่มจากถ่ายทอดให้แก่ญาติพี่น้องในครอบครัวก่อน ขยายต่อไปยัง คนในชุมชนกว่า ๒๐๐ ครัวเรือน เช่น นายสมพงศ์ ใจจา และ นายจรูญ คาตันมูล เป็นต้น
กว่า ๕๒ ปีที่เคี่ยวกราอยู่กับการแกะสลัก ปัจจุบันสล่าตื่น ได้เปลี่ยนแปลงรูปแบบการแกะสลักไม้เป็นการแกะรูปพระพุทธรูป และรูปเหมือนจริงของพระหรือบุคคลสาคัญ สล่าต่ืน แก้วเตียม ได้ รับรางวัลศิลปิน OTOP พ.ศ. ๒๕๕๙ จากกรมพัฒนาชุมชน และใน พ.ศ. ๒๕๖๒ สล่าต่ืนได้รับคัดเลือกจาก สานักงานวัฒนธรรมจังหวัด ลาปางให้เป็น ๑ ในครูภูมิปัญญาไม้แกะสลักบ้านหลุก ตาบลนาครัว อาเภอแม่ทะ จังหวัดลาปาง ในโครงการของกลุ่มจังหวัดภาคเหนือ ตอนบน ๑ กจิ กรรม ตามรอยอารยธรรมลา้ นนาตะวนั ตก ไมแ้ กะสลกั ล้านนา
(ต่ืน แก้วเตียม, สัมภาษณ์, ๑ มิถุนายน ๒๕๖๒)
ข้อมูลท่ัวไป
วนั เกดิ /อํายุ : เกิดวันท่ี ๕ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๘๕
ปจั จบุ นั อายุ ๗๗ ปี
ที่อยู่ : บ้านเลขที่ ๑๙/๖ หมู่ ๖ ตาบลนาครัว
อาเภอแม่ทะ จังหวัดลาปาง
โทรศัพท์ : ๐๘ ๔๔๘๑ ๕๗๘๔, ๐๘ ๒๙๖๔ ๓๖๔๐
สํานักงํานวฒันธรรมจงัหวดัลําปําง
