Page 13 - e-book สถาบันทันตกรรม

6
และมักจะทําให BPSD ภาพรวมรุนแรงมากขึ้น การรักษาโดยไมใชยาจะเนนไปที่การรับฟงและทําความเขาใจ อาการผูปวย ปลอยใหผูปวยสงบลง ไมโตเถียง แตเนนการเบี่ยงเบนความสนใจไปหาสิ่งอื่นแทน ลดสิ่งกระตุน และเก็บสิ่งของที่เปนอันตราย สําหรับการรักษาโดยการใชยา อาจใชยารักษาจิตเภท (antipsychotics) ได หากไมตอบสนองตอการรักษาเบ้ืองตน2
3. อาการซึมเศรา (depression) หมายถึง ภาวะที่มีอารมณเศราอยูตลอด (depressed mood) และ/หรืออาจมีความสุขในสิ่งท่ีเคยชอบลดลง (anhedonia) เปนอาการหลัก รวมกับอาการอ่ืน ๆ เชน น้ําหนัก เพิ่มหรือลด นอนไมหลับหรือนอนมากเกินไป การเคล่ือนไหวชาลงหรือหงุดหงิดงายข้ึน รูสึกออนเปล้ียไมมีพลัง มีความรูสึกผิดหรือสิ้นหวังตอตนเองเกินไป เสียความสามารถในการมีสมาธิจดจอ และ/หรือมีความคิด อยากท่ีจะฆาตัวตาย19
อาการซึมเศราอาจสงผลตอความรวมมือในการทําหัตถการ ผูปวยอาจมีอาการเฉยเมย หรือเลือกปฏิเสธ ที่จะรับการรักษาได สําหรับอาการน้ีการรักษาโดยไมใชยา เนนการใหความรูเกี่ยวกับอาการซึมเศรา การรับฟง และใหการสนับสนุนทางอารมณ การเฝาระวังการฆาตัวตาย การทําจิตบําบัด เปนตน สําหรับการรักษา โดยการใชยาแมจะไมมีหลักฐานสนับสนุนมากนักในผูสูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม แตการใชยาตานซึมเศรา (antidepressants) ก็ใหผลคอนขางดี2
ยารักษาภาวะสมองเส่ือมท่ีอาจสงผลตอสุขภาพชองปาก
ยารักษาภาวะสมองเส่ือม สามารถแบงไดเบ้ืองตนเปน 2 ประเภท ไดแก
1. ยารักษาปญหาปริชานบกพรอง เปนการใหยาที่มีฤทธิ์เปนสารสื่อประสาทเพื่อชวยใหปริชาน
บกพรองคงที่หรือดีขึ้นเล็กนอย ประกอบดวยยากลุม Cholinesterase inhibitors ไดแก donepezil, rivastigmine, และ galantamine และยากลุม NMDA receptor antagonists ไดแก memantine สําหรับยากลุมสารสกัดจากแปะกวย ไดแก EGb761 สามารถจัดไวในกลุมนี้ดวย
2. ยารักษาปญหา BPSD สามารถใชยาไดหลายชนิด ไดแก ยารักษาจิตเภท ยาตานซึมเศรา เปนตน ผูปวยภาวะสมองเสื่อมจากโรคอัลไซเมอร อาจไดรับการรักษาดวยยากลุม Cholinesterase inhibitors (ChEIs) ทําใหอาจมีผลขางเคียงจากระบบ Cholinergic เชน การหลั่งน้ําลายมากเกินไป (sialorrhea) ซึ่งผูปวยที่ไดรับยากลุมนี้อาจทําใหเกิดปญหาน้ําลายไหลมากผิดปกติ ทําใหมีความยากลําบาก ในระหว่างการรกั ษาทางทนั ตกรรม เน่ืองจากยากต่อการรกั ษาสภาพแวดลอ้ มในช่องปากใหแ้ หง้ ขณะทาํ หตั ถการ ท้ังยังสงผล
ตอการคงอยูของฟนปลอมแบบถอดได เนื่องจากการเปล่ียนแปลงของความหนืดของน้ําลาย20 หากผูปวยไดรับยาเสริมเพ่ือรักษากลุมอาการ BPSD เชน กลุมยาตานซึมเศรา (antidepressants) ยานอนหลับกลุม benzodiazepines หรือยารักษาจิตเภท (antipsychotics) อาจเกิดอาการแตกตางกันไป ตั้งแตภาวะปากแหง (xerostomia) จากการตานฤทธิ์ Cholinergic สงผลใหเกิดความสามารถในการชะลาง แบคทีเรียในชองปากลดลง และสงผลใหมีคราบจุลินทรียเพิ่มขึ้น เสี่ยงตอเหงือกอักเสบ โรคปริทันต โรคฟนผุ ตอมน้ําลายอักเสบ และเพิ่มโอกาสเสี่ยงตอการติดเชื้อราภายในชองปาก20 ผลขางเคียงอื่นๆ ที่พบไดบอย คือ ความผิดปกติของการเคลื่อนไหวของกลามเนื้อบริเวณใบหนา (orofacial movement disorders) เชน การเคลื่อนไหวของขากรรไกรโดยไมตั้งใจ ในผูปวยที่ใชยาตานซึมเศราและยารักษาจิตเภท โดยเฉพาะ ยา haloperidol มีความเสี่ยงในการทําใหเกิดภาวะการเคลื่อนไหวผิดปกติ ทําซ้ําๆ และไมสามารถควบคุมได บริเวณใบหนาและชองปาก (orofacial tardive dyskinesia) ซ่ึงนําไปสูการสึกของฟน การแตกหักของฟนหรือ ฟนปลอม อาการปวดบริเวณใบหนาและขากรรไกร การเสื่อมของขอตอขากรรไกรและการเกิดแผลที่ลิ้นและ