Page 24 - e-book สถาบันทันตกรรม

17
พบวา ผูที่มีปญหาการบดเคี้ยวมีโอกาสเกิดการเสื่อมของปริชานมากกวาผูท่ีไมมีปญหาการบดเคี้ยว หรือมีอัตราสวนของโอกาส (Odds ratio) ที่สูงกวา50
หากพิจารณาทั้งสามปจจัยนี้จะพบวามีความเปนเหตุและผลกันตามธรรมชาติ กลาวคือ โรคปริทันต เปนเหตุใหเกิดการสูญเสียฟนธรรมชาติโดยเฉพาะการสูญเสียฟนธรรมชาติท้ังปาก และการสูญเสียฟนธรรมชาติ ก็สงผลตอการบดเคี้ยว อยางไรก็ตามองคความรูในปจจุบันก็ยังไมอาจสรุปไดอยางแนชัดวาปจจัยทางสุขภาพ ชองปากเปนหนึ่งในสาเหตุ (causal relationship) ของการเกิดสมองเสื่อม รูเพียงแตความเกี่ยวของ ที่มีนัยสําคัญทางสถิติ แตยังไมสามารถสรุปทิศทางไดวาส่ิงใดทําใหเกิดส่ิงใด แตในปจจุบันก็มีหลากหลายทฤษฎี ท่ีพยายามอธิบายกลไกความสัมพันธของสุขภาพชองปากโดยเฉพาะการสูญเสียฟนท่ีอาจสงผลตอภาวะการรูคิด โดยแบงไดเปน 3 กลุมทฤษฎีหลัก51 ดังตอไปนี้
การติดเชื้อและการอักเสบจากสาเหตุในชองปากสงผลกระทบตอรางกายโดยรวม
เชื้อที่กอโรคปริทันตและบางสวนของเชื้อสามารถผานระบบเลือดและเสนประสาทไปสูการติดเช้ือ ในระบบประสาทและสมองไดโดยผานเยื่อหุมสมองและไขสันหลัง เชน มีการพบเชื้อ Porphyromonas gingivalis ที่เปนเชื้อจําเพาะที่กอโรคปริทันตในสมองผูปวยอัลไซเมอร52 นอกจากนี้สารอักเสบที่เกิดจาก โรคปริทันตทําใหเกิดการกระตุนการอักเสบทั้งรางกาย รวมถึงการอักเสบของระบบประสาทและสมองผาน การสื่อสารดวย pro-inflammatory cytokines ผานทาง neural humoral และ cellular pathways เชน TNF-α, IL-1α, IL-1β และ IL-6 ที่สูงขึ้นในกระแสเลือด53 การติดเชื้อและการอักเสบเหลานี้กระตุนการ หลั่งสารอักเสบในระบบประสาทสวนกลางที่กอใหเกิดกระบวณการผลิตโปรตีนที่ชื่อวา เบตา-อไมลอยด (β-amyloid) ที่เปนอุปสรรคตอการส่ือประสาทในสมอง โดยทฤษฎีในปจจุบันเชื่อวาโปรตีนชนิดน้ีท่ีมากเกินไป จนเกิดการสะสมเปนพยาธิสภาพท่ีกอใหเกิดภาวะสมองเสื่อมแบบอัลไซเมอร2 4
การขาดสารอาหารจากการสูญเสียฟนและประสิทธิภาพในการบดเคี้ยว
การสูญเสียฟนธรรมชาติหลายซี่เปนผลสะสมมาตลอดชีวิตและความเจ็บปวดในการบดเคี้ยวจาก การอักเสบและติดเชื้อสงผลใหการบดเคี้ยวมีประสิทธิภาพแยลง โดยเฉพาะการสูญเสียฟนจากโรคปริทันตที่เปน สาเหตุอันดับหนึ่งของภาวะสูญเสียฟนทัง้ ปากทั่วโลก54 มีผลตอความหลากหลายของอาหารที่สามารถรับประทาน ได พฤติกรรมการกินที่เปลี่ยนไป รวมถึงสงผลตอระบบยอยอาหารและการดูดซึมสารอาหารอีกดวย55 โดยหลักฐานทางวิชาการแบบ systematic review พบความเชื่อมโยงระหวางภาวะขาดสารอาหารกับสุขภาพ ชองปากที่แยลงจากการสูญเสียฟน56,57.
การขาดการกระตุนสมองจากการบดเค้ียวโดยตรง
หลากหลายงานวิจัยพบวาการกัดและการบดเคี้ยวมีผลดีตอการทํางานของสมอง58-62 โดยเฉพาะ สมองสวน hippocampus และ cingulate gyrus ที่เปนสวนสําคัญของพยาธิสภาพของภาวะสมองเสื่อม แบบอัลไซเมอร การศึกษาพบวามีเลือดไปเล้ียงสมองสวนน้ีมากขึ้นเปนพิเศษขณะกัดหรือบดเคี้ยว25 นอกจากน้ี ยังมีการคนพบวาในขณะที่เกิดการกัดและเคี้ยวมีเลือดไปเลี้ยงสมองสวน prefrontal cortex มากขึ้น59-61,63 โดยไมพบปรากฏการณนี้หากเปนการอาปากหุบปากเทานั้น63 หรือขณะที่มีการยาชาเพื่อกําจัดการรับรูความรูสึก 62,64 ซึ่งสมองสวน prefrontal cortex นี้มีหนาที่เกี่ยวของกับการคิดวิเคราะห การวางแผน การแกปญหา