Page 44 - e-book สถาบันทันตกรรม

37
บทที่ 4 การคัดกรองและดูแลสุขภาพชองปากกลุมผูท่ีมีภาวะปริชานบกพรองเล็กนอยและผูมีภาวะสมองเส่ือม
ทพญ.นพวรรณ โพชนุกูล ทพญ.วาสินี เกียรติอดิศร ทพญ.พิมพพิสุทธ์ิ สะตะ สํานักทันตสาธารณสุข กรมอนามยั
การคัดกรองสภาวะชองปากผูสูงอายุเริ่มตนจากการคัดกรองในชุมชน โดยการใชแบบคัดกรอง 9 ดาน โดยอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) เปนการประเมินสุขภาพเบื้องตนของผูสูงอายุ เพื่อคนหาปญหา และนําไปสูการวางแผนสงเสริมสุขภาพ ปองกันโรค และดูแลรักษาไดอยางเหมาะสม1 ประกอบดวยดานตาง ๆ ดังนี้ ดานการมองเห็น ดานการไดยิน ดานการเคลื่อนไหว ดานความคิดความจํา ดานภาวะซึมเศราและความเสี่ยง ตอการฆาตัวตาย ดานการกลั้นปสสาวะ ดานการปฏิบัติกิจวัตรประจําวัน ดานสุขภาพชองปาก และดานการขาดสารอาหาร ในสวนของดานชองปากนั้นมี 2 ขอคําถาม ประกอบดวย คําถามขอที่ 1 ทานมีความยากลําบากในการเค้ียวอาหารแข็งหรือไม หมายถึง ผูสูงอายุมีปญหาในการกินอาหารที่ตองใชฟนใน การบดเคี้ยวอาหารหรือไม คําถามขอที่ 2 ทานมีอาการเจ็บปวดในชองปากหรือไม หมายถึง ผูสูงอายุ มีความรูสึกเจ็บปวด เสียว กระทบกับการใชชีวิตประจําวันหรือไม หากพบวาผูสูงอายุมีปญหาขอใดขอหน่ึง สงไปพบทันตบุคลากร เพื่อตรวจ วางแผนและใหการรักษาที่เหมาะสมตอไป
หากผูสูงอายุไดรับการคัดกรองพบวามีปญหาดานชองปากรวมกับดานความคิดความจํา ควรไดรับ การสงวินิจฉัยเพิ่มเติมจากทีมบุคลากรทางสุขภาพที่ผานการอบรม นําไปสูการคัดแยกเปน 3 กลุม ไดแก 1) กลุมปกติ 2) กลุมภาวะปริชานบกพรองเล็กนอย (MCI) 3) กลุมสมองเสื่อม (Dementia) (ดังที่กลาวมา ในบทท่ี 3) จะมีแนวทางการดูแลสุขภาพชองปาก ดังนี้
1. กลุมปกติ ใหคําแนะนําการดูแลสุขภาพชองปากใหการรักษาทางทันตกรรมตามความจําเปน นัดติดตามทุก 6 - 12 เดือน ตามความเส่ียงในชองปาก
2. กลุมที่มีภาวะปริชานบกพรองเล็กนอย พยาบาล หรือทันตบุคลากร ประเมินภาวะเปราะบางชองปาก (Oral frailty) โดยใชแบบคัดกรองภาวะชองปากเปราะบาง (Oral Frailty Five-item checklist : OF-5) ฉบับภาษาไทย2 ซึ่งเปนการประเมินความเสี่ยงตอภาวะเปราะบางในผูสูงอายุ โดยพิจารณาจาก 5 องคประกอบหลัก ไดแก จํานวนฟนที่เหลืออยู ความยากลําบากในการเคี้ยว ความยากลําบาก ในการกลืน ภาวะปากแหง และทักษะการออกเสียง หากพบปญหาในองคประกอบใด ควรให คําแนะนําและสงตอ เพ่ือรับการรักษาท่ีเหมาะสมตอไป
3. กลุมสมองเสื่อม ทันตบุคลากรตรวจสุขภาพชองปากทุกคน วางแผนและใหการรักษาตามแผน เฉพาะบุคคล