Page 38 - e-Book งานกฐิน

-33-
บทที่ ๖ เพชรบุรีในสมัยธนบุรี - สมัยรัตนโกสินทร
ตอมาในสมัยกรุงธนบุรีไดมีการขยายอาณาเขตของกรุงธนบุรีออกไปทําใหหัวเมืองขึ้น และเมืองประเทศราชของกรุงธนบุรีมีอาณาเขตกวางขวางกวาในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย เนื่องจาก ทางทิศเหนือไดหัวเมืองลานนาเปนประเทศราช ทิศตะวันออกเฉียงเหนือไดอาณาจักรลานชางทั้ง ๓ แควน คือ หลวงพระบาง เวยี งจนั ทน และจําปาศักดิ์ไวในอาณาเขต ไดหัวเมืองกัมพูชา และไดหัวเมืองปตตานีและหัวเมือง มลายูไวใน อาณาเขต อาณาเขตของอาณาจักรกรุงธนบุรีจึงขยายใหญยิ่งกวาในสมัยกรุงศรีอยุธยา และเมื่อมีการ สถาปนากรุงรัตนโกสินทรแทนกรุงธนบุรีแลว กรุงรัตนโกสินทรจึงไดสืบทอดอาณาเขตของสมัยธนบุรี
ในสมัยกรุงรัตนโกสินทรตอนตน หลังจากพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ทรงขึ้นครองราชยแลว ไดปูนบําเหน็จความชอบขุนนาง ในการนี้มีบันทึกถึงการยายการปกครองหัวเมืองปากใต ฝายเหนือและกรมทาเสียใหม ใหเหมาะสมกับความดีความชอบของขุนนาง ดังปรากฏหลักฐานใน “จดหมายเหตุราชการที่ ๑” วา
“...ซึ่งเมืองปากใตขึ้นแกกระลาโหม ยกมาขึ้นแกกรมทานั้น บัดนี้กระลาโหมมีความชอบ ขอพระราชทานแบงหัวเมืองปากใตฝายตะวันตกซึ่งขึ้นกรมทากรมมหาดไทย เมืองนครศรีธรรมราช ๑ เมืองสงขลา ๑ เมืองพัตะลุง ๑ เมืองถลาง ๑ เมืองไชยา ๑ เมืองประทิว ๑ เมืองชุมภร ๑ เมืองคลองวาน ๑ เมืองกุย ๑ เมืองปราน ๑ เมืองตะนาวศรี ๑ เมืองมฤท ๑ รวม ๑๒ หัวเมือง เมืองขึ้นกรมมหาดไทย เมืองเพ็ชรบุรีย ๑ รวมกัน ๑๓ เมือง ใหคงเมืองขึ้นกรมทา เมืองนนทบุรีย ๑ เมืองสมุทประการ ๑ เมืองษาครบุรีย ๑ เมืองชลบุรีย ๑ เมืองระยอง ๑ เมืองบางละมุง ๑ เมืองจันทบุรีย ๑ เมืองตราษ ๑ รวม ๘ หัวเมือง เมืองขึ้นมหาทไทยยกมาขึ้นกรมทา เมืองสมุทสงคราม ๑ รวม ๙ หัวเมือง ใหยกเอาเมืองการบุรีย ๑ เมืองไชโยก ๑ ซึ่งขึ้นกรมทา เมืองฉะเชิงเทราซึ่งขึ้นกระลาโหม พระราชทานใหไปขึ้นกรมมหาดไทย ใหทําราชการใหเสมอกัน จึงควรตามยศถาศักดิ์....” 33
ดวยเหตุนี้เพชรบุรีในสมัยรัตนโกสินทรตอนตนจึงยายมาอยูในการดแู ลของกรมพระกลาโหม มาจนถึง การปฏิรูปการปกครองสมัยรัชกาลที่ ๕ นั่นเอง
33 “จดหมายเหตุราชการที่ ๑,” วชริ ญาณ เลม ๒ มกราคม ถึงมีนาคม ร.ศ. ๑๒๔, หนา ๙๒.