Page 18 - แนวทางการดูแลสุขภาพช่องปาก และการรักษาทางทันตกรรมสำหรับผู้มีภาวะปรีชานบกพร่องเล็กน้อย (Mild Cognitive Impairment) และผู้มีภาวะสมองเสื่อม (Dementia)

11
บทท่ี 2 สุขภาพชองปากกับภาวะสมองเสื่อม
ทพญ.ปณัทชา วีระพล คณะทันตแพทยศาสตร จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลัย
สุขภาพชองปากเปนสวนสําคัญของสุขภาพโดยรวมที่มีผลกระทบตอคุณภาพชีวิต1 ในขณะที่ภาวะสมองเสื่อม เปนปญหาสําคัญดานสาธารณสุขจากสัดสวนประชากรผูสูงอายุไทยที่เพิ่มมากขึ้น2 โดยในปจจุบันมีหลักฐาน ทางวิชาการมากขึ้นที่ชี้ใหเห็นถึงความสัมพันธระหวางสุขภาพชองปากและภาวะสมองเสื่อม3-5 บทความน้ี มีวัตถุประสงคเพื่อนําเสนอใหเห็นถึงภาพรวมของสุขภาพชองปากของผูที่มีภาวะสมองเสื่อม ไดแก ปญหาสุขภาพชองปากที่พบบอยในผูที่มีภาวะสมองเสื่อม โดยมีการนําเสนอและเปรียบเทียบสภาวะชองปาก ของผูที่มีภาวะสมองเสื่อม (dementia) จากหลักฐานทางวิชาการนานาชาติแบบ meta-analysis กับสภาวะ สุขภาพชองปากของผูสูงอายุไทยจากรายงานผลการสํารวจสภาวะสุขภาพชองปากแหงชาติ ครั้งที่ 96 และมีการกลาวถึงขอมูลจากงานวิจัยในบริบทของประเทศไทยเกี่ยวกับสภาวะชองปากของผูสูงอายุไทย ที่มีภาวะปริชานบกพรองเล็กนอย (Mild Cognitive Impairment: MCI) และผูที่มีภาวะสมองเสื่อม (dementia) นอกจากนี้ยังมีวัตถุประสงคเพื่อนําเสนอหลักฐานทางวิชาการปจจุบันที่เกี่ยวของความสัมพันธ ระหวางสุขภาพชองปากและภาวะสมองเสื่อม โดยในประการสุดทายบทความนี้มีความตั้งใจกลาวถึง ความสําคัญของการดูแลสุขภาพชองปากในกลุมผูที่มีภาวะสมองเสื่อมที่ไมเพียงสงผลตอสุขภาพชองปาก แตยังสงผลตอสุขภาพกายโดยรวมเพ่ือใหทันตบุคลากรเห็นความสําคัญในบทบาทของตน
1. สุขภาพชองปากของผูท่ีมีภาวะสมองเส่ือม
ในปจจุบันมีผูที่มีภาวะสมองเสื่อมทั่วโลกอยูที่ประมาณ 55 ลานคน โดยในทุกปจะมีผูปวยใหมที่ไดรับ การวินิจฉัยวามีภาวะสมองเสื่อมเพิ่มขึ้นปละ 10 ลานคน7 นับเปนปญหาสําคัญดานสาธารณสุขไทยเชนกัน เนื่องจากประเทศไทยไดเขาสูสังคมผูสูงอายุโดยสมบูรณแลว กลาวคือ มีสัดสวนของผูสูงอายุเกินรอยละ 20 ของประชากรทั้งหมด โดยสถิติประชากรไทยในป 2567 มีจํานวนผูที่มีอายุ 60 ปขึ้นไป จํานวน 13.7 ลานคน จากประชากรไทยท้ังหมด 65.9 ลานคน คิดเปนรอยละ 20.83 ของประชากรไทยทั้งหมด8 จึงไมสามารถปฏิเสธ ไดวาปญหาสุขภาพชองปากของผูที่มีภาวะสมองเสื่อมเปนงานสําคัญของทันตบุคลากรและระบบสาธารณสุข ประเทศไทยในปจ จุบันและอนาคต
1.1 ปญหาสุขภาพชองปากที่พบบอยในผูที่มีภาวะสมองเส่ือม
จากผลการศึกษาระดับนานาชาติแบบ systematic review และ meta-analysis ในป 2017 เกี่ยวกับ สภาวะชองปากของผูที่มีภาวะสมองเสื่อม9 พบวาผูที่มีภาวะสมองเสื่อมมักจะมีปญหาสุขภาพชองปาก ดังตอไปน้ี
- การสูญเสียฟนธรรมชาติ (Tooth Loss) ผลจากการรวบรวมขอมูลจาก 13 งานวิจัยท่ีเกี่ยวของ กับจํานวนซี่ฟนธรรมชาติ พบวาผูที่มีภาวะสมองเสื่อมมีจํานวนซี่ฟนธรรมชาตินอยกวากลุมควบคุมอยางมี นัยสําคัญ โดยมีคาความแตกตางของจํานวนซี่ฟนธรรมชาติระหวางกลุมโดยเฉล่ียอยูท่ี 1.52 ซ9่ี