Page 71 - แนวทางการดูแลสุขภาพช่องปาก และการรักษาทางทันตกรรมสำหรับผู้มีภาวะปรีชานบกพร่องเล็กน้อย (Mild Cognitive Impairment) และผู้มีภาวะสมองเสื่อม (Dementia)

64
4. หากพบความผิดปกติใหประสานทันตแพทย เพื่อรับการรักษาทางทันตกรรม ในการลด ความเจ็บปวด และการสะสมของเชื้อโรค เชน การถอนฟนที่โยกมากเสี่ยงหลุดลงคอ ขูดกําจัด คราบหินน้ําลายดวยมือในบริเวณที่มีเหงือกอักเสบมาก ทําใหไมสามารถทําความสะอาดไดดี บริเวณท่ีเปนแผลทาดวยยากลุม steroid แบบเฉพาะที่ เชน Triamcinolone acetonide 0.1%
นอกจากการทําความสะอาดอยางสม่ําเสมอแลว ผูปวยแตละรายอาจจะมีอาการแสดงเฉพาะที่ จําเปนตองใหการรักษาเพื่อลดความเจ็บปวด ความไมสุขสบาย ไดแก อาการปากแหง ภาวะเยื่อบุชองปาก อักเสบ และกล่ินที่ไมพึ่งประสงค มีคําแนะนําดังนี้
อาการปากแหง ดูแลทําความสะอาดชองปากดวยน้ําเกลือหรือน้ําเปลาอยางนอยทุก 2 ชั่วโมง หรือตามตองการ โดยการเตรียมน้ําเกลือ ใชอัตราสวนน้ําสะอาด 1,000 มิลลิลิตร : เกลือ 1⁄2 ชอนโตะ ในปริมาณครั้งละ 20 มิลลิลิตร นาน 30 วินาที การบวนปากนอกจากจะชวยลางคราบน้ําลาย หรือเศษอาหารตาง ๆ ที่ติดในชองปากใหออกแลวยังชวยเพิ่มความชุมชื้นแกเยื่อบุผิวในชองปาก หรืออาจใช bicarbonate rinse (ผสมน้ําเกลือและเบกกิ้งโซดาในอัตราสวน เกลือ 1 ชอนชา เบกกิ้งโซดา 1 ชอนชา ตอน้ํา 1 ลิตร14) บวนปาก กอนและหลังอาหาร แตอาจมีรสเฝอน ไมสบายปากในการใชงาน ไมแนะนําใหใชน้ํายาบวนปากท่ีมีแอลกอฮอล เปนสวนประกอบเพราะ อาจจะทําใหเยื่อบุชองปากแหงและแสบปาก และใหระมัดระวังเรื่องการสําลัก หรือกลืน
ภาวะเยื่อบุชองปากอักเสบ ผูปวยที่มีอาการปวดแสบตามกระพุงแกมในชองปาก มีแผล หรือเลือดออก จากแผลในชองปาก ไมสามารถแปรงฟนใหเปลี่ยนใชแปรงขนนุมพิเศษ หรือ ไมพันฟองน้ําเช็ดฟนแทน เพื่อลดการระคายเคืองและการบาดเจ็บของเยื่อบุชองปาก รวมถึงหลีกเลี่ยงอาหาร หรือเครื่องดื่มที่จะ ระคายเคือง เชน อาหารรสจัด รสเปรี้ยว น้ําอัดลม อาหารแหง สุรา หรือเครื่องดื่มท่ีมีแอลกอฮอล และไมสูบบุหรี่
กลิ่นปาก อาการกลิ่นเหม็นในชองปากจากการสะสมของคราบอาหาร และ เชื้อรา ใหเนนทําความสะอาด สม่ําเสมอ ครอบคลุมล้ิน และ กระพุงแกม โดยอาจใชแปรงขนนุม หรือ ไมพันสําลีเช็ดทุกคร้ังหลังทานอาหาร
อยางไรก็ดี ผูปวยในภาวะกําลังจะเสียชีวิต (terminal state) คือ ผูปวยที่มีชวงเวลาที่เหลืออยู อาจไมกี่วัน หรือไมกี่ชั่วโมง ผูปวยไมมีเรี่ยวแรง รางกายออนลาลงมาก ระดับความรูสึกตัวและความอยาก อาหารเร่ิมลดลง ด่ืม หรือจิบน้ําไดลดลง ซ่ึงลวนเปนปฏิกิริยาปกติเพ่ือเก็บรักษาพลังงานไวใหกับอวัยวะที่สําคัญ คือ สมอง และหัวใจ ดังนั้น แผนการดูแลชองปากอาจเหลือเพียง การรักษาความชุมชื่น โดยอาจใชสําลี หรือผาสะอาดชุบน้ําแตะที่ปาก ริมฝปาก15 ไมมีความจําเปนตองทําความสะอาดดวยการแปรง เพื่อบรรเทา อาการไมสุขสบาย หรือทุกขทรมาน ใหความตายถูกยอมรับและผูปวยจากไป อยางสงบ สมศักดิ์ศรี