Page 89 - คู่มือวิทยากร โครงการพัฒนาพื้นที่ต้นแบบการพัฒนาคุณภาพชีวิตตามหลักทฤษฎีใหม่ประยุกต์สู่ "โคก หนอง นา โมเดล"
P. 89
กำรปลูกป่ำ ๕ ระดับ แบบกสิกรรมธรรมชำติ
อ.ยักษ์ ดร.วิวัฒน์ ศัลยก าธร ประธานมูลนิธิกสิกรรมธรรมชาติ น าแนวคิดการปลูกป่า ๓ อย่าง
ประโยชน์ ๔ อย่าง มาปรับประยุกต์เป็นการปลูกป่า ๕ ระดับ ซึ่งประกอบด้วยต้นไม้หลากหลายทั้งชนิดพันธุ์
ช่วงอายุ ลักษณะนิสัย และความสูง ซึ่งได้มาจากการสังเกตธรรมชาติของป่า คือ
๑. ไม้ระดับสูง เป็นกลุ่มต้นไม้เรือนยอดสูง และอายุยืน เช่น ตะเคียน ยางนา มะค่าโมง เต็ง รัง
๒. ไม้ระดับกลำง เป็นกลุ่มต้นไม้ที่ไม่สูงนัก เป็นจ าพวกไม้ผลที่เก็บกินได้ เช่น มะม่วง ขนุน
มังคุด ชมพู่กระท้อน ไผ่ ทุเรียน ลองกอง สะตอ
๓. ไม้พุ่มเตี้ย เป็นกลุ่มพันธุ์ไม้พุ่มเตี้ย เช่น พริก มะเขือ กะเพรา ผักหวานบ้าน มะนาว นิ้ว
เหรียง
๔. ไม้เรี่ยดิน เป็นตระกูลไม้เลื้อย เช่น พริกไทย รางจืด
๕. ไม้หัวใต้ดิน เช่น ข่า ตะไคร้ ไพล เผือก มัน บุก กลอย ขิง ข่า กระชาย กระทือ กวาวเครือ
มนุษย์เราจะใช้ดินเพื่อสนองความต้องการของตนเองตลอดเวลา และนับวันจะมากขึ้นเรื่อยๆ
จนทุกวันนี้ สภาพความสมดุลของดินในหลายพื้นที่ของโลกเปลี่ยนแปลงไป การใช้ที่ดินผิดประเภท การท างาน
ผิวดินในรูปแบบต่างๆ เช่น การท าไร่เลื่อนลอย การตัดไม้ท าลายป่า การใช้ปุ๋ยเคมี ล้วนส่งผลกระทบต่อ
สภาพแวดล้อมอื่นๆ ในระบบนิเวศ การท าเกษตรของเกษตรกรส่วนใหญ่ในปัจจุบันก็เช่นเดียวกัน มีการปอก
เปลือกเปลือยเดือน การเผา การใช้สารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตที่ผิดธรรมชาติ และท าลายธรรมชาติซึ่งจะ
ก่อให้เกิดปัญหาในอนาคต การเกษตรที่ไม่ท าลายธรรมชาติ ไม่ปอกเปลือกเปลือยดิน ไม่เผา ไม่ใช้สารเคมีที่เป็น
อันตรายต่อสิ่งมีชีวิต เป็นพิษกับสิ่งแวดล้อม อันเป็นแนวทางของหลักกสิกรรมธรรมชาติ ที่ให้ความส าคัญกับ
การปรุงดินเป็นอันดับแรก และถือเป็นหัวใจส าคัญ เพราะถือว่าดินเป็นต้นก าเนิดของชีวิตสังคมไทยในอดีต ให้
ความส าคัญของดินด้วยความเคารพบูชาดินเสมือน “แม่” เรียก “พระแม่ธรณี” การให้ความรักและการเอาใจ
ใส่พระแม่ธรณี โดยการห่มดินหรือการคลุมดิน ไม่เปลือยดิน โดยใช้ฟาง เศษหญ้า หรือเศษพืชผลทางการเกษตร
ที่สามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติ และการปรุงอาหารเลี้ยงดินโดยการใส่ปุ๋ยอินทรีย์ชีวภาพลงไปเพื่อเป็น
อาหารของดิน แล้วดินจะปลดปล่อยธาตุอาหารให้พืช โดยกระบวนการย่อยสลายของจุลินทรีย์ เรียกหลักการนี้
ว่า “เลี้ยงดิน ให้ดินเลี้ยงพืช (Feed the Soil and Let the Soil Feed the Plant)” การปฏิบัติเช่นนี้จะท าให้
ดินกลับมามีชีวิต พืชที่ปลูกจะเจริญเติบโตแข็งแรงได้ ให้ผลผลิตดี ต้นทุนการผลิตลดลง รวมถึงการที่ผู้ผลิตและ
ผู้บริโภคมีสุขภาพกาย สุขภาพจิตที่ดี จึงมีการให้นิยามของการปฏิบัติเช่นนี้ว่า “คืนชีวิต ให้ผืนดิน” ซึ่งเป็นการ
แสดงออกถึงความกตัญญูกตเวที ของ “ลูก” (มนุษย์) ที่มีต่อ “แม่” (ธรณี)
๑๐. ขั้นตอน กำรตรวจแปลงตำมหลักกสิกรรมธรรมชำติ
๑. การจัดกลุ่ม จัดคน ส ารวจพื้นที่ แบ่งหน้าที่ แบ่งคน ใช้หลักความสามัคคี
๒. การเตรียมดิน ขุดร่องน้ า/ฝาย
