Page 93 - คู่มือวิทยากร โครงการพัฒนาพื้นที่ต้นแบบการพัฒนาคุณภาพชีวิตตามหลักทฤษฎีใหม่ประยุกต์สู่ "โคก หนอง นา โมเดล"
P. 93
5) มีการบริหารแบบคนจน ดังพระราชด ารัสของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหา-
ภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในหลวงรัชกาลที่ 9 เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา วันที่ 4
ธันวาคม 2534 ณ ศาลาดุสิดาลัย
2. สถำนกำรณ์วิกฤตโลก (น้ ำ อำหำร พลังงำน)
- น้ า จากสภาพความแปรปรวนของภูมิอากาศ การเติบโตของประชากรโลก
การเปลี่ยนแปลงวิถีการด าเนินชีวิตและความต้องการอาหารที่เพิ่มขึ้นในขณะที่ทรัพยากรน้ าจากธรรมชาติซึ่งมี
บทบาทส าคัญต่อการด ารงชีวิตของมนุษย์มีปริมาณลดลง อาจน าไปสู่ความขัดแย้งเรื่องน้ าอย่างรุนแรงใน
อนาคต จึงเป็นที่มาของค าว่า Water Footprint หรือร่องรอยการใช้น้ า มีตัวเลขจากองค์การสหประชาชาติ
ยืนยันว่าแม้โลกจะมีน้ าเป็นองค์ประกอบถึง 3 ใน 4 ส่วน แต่ประชากร 1 ใน 5 ของโลกกลับขาดแคลน
น้ าสะอาดส าหรับการบริโภคส่งผลให้มีคนเสียชีวิตจากโรคภัยที่เกิดจากการขาดแคลนน้ าสะอาดส าหรับการ
บริโภคถึงปีละ 27 ล้านคน สาเหตุส าคัญที่ท าให้ปัญหาเรื่องน้ ากลายเป็นวิกฤติโลก มิใช่เพียงอัตราการเติบโต
ของประชากรโลกเท่านั้นหากยังเกิดจากการอพยพเข้ามาสู่สังคมเมืองมากขึ้นภาคอุตสาหกรรมเติบโต
- อาหาร สถานการณ์ราคาอาหารโลกได้เข้าสู่ขั้นวิกฤต โดยเฉพาะราคาธัญพืช ข้าวเจ้า
และข้าวสาลีได้เพิ่มขึ้นมากที่สุด ราคาข้าวเจ้าเพิ่มขึ้นเป็นเท่าตัวตั้งแต่เดือนมีนาคมที่ผ่านมา โดยภาพรวมแล้วใน
รอบ 3 ปี ราคาอาหารได้เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ถึงเกือบเท่าตัว และจากราคาอาหารที่เพิ่มขึ้น ท าให้ประเทศยากจนที่
ต้องน าเข้าอาหารประสบวิกฤตอย่างหนัก ราคาอาหารในประเทศที่เพิ่มมากขึ้น ท าให้คนจนในประเทศไม่มีเงิน
พอที่จะซื้ออาหาร จึงน าไปสู่การเดินขบวนประท้วงและความวุ่นวายในหลายประเทศ ที่หนักที่สุดเห็นจะเป็นใน
ทวีปแอฟริกา นอกจากนั้น ประเทศในเอเชียใต้ก็ประสบปัญหาอย่างหนัก เช่น อินเดียและบังคลาเทศ รวมไปถึง
ประเทศแถบอเมริกากลาง อย่างเช่น ไฮติ ก็เกิดการจลาจลวุ่นวายขึ้น
- แหล่งพลังงานธรรมชาติประเภทสร้างทดแทนใหม่ไม่ได้ เช่น น้ ามัน ถ่านหิน ก๊าซธรรมชาติ
ก าลังขาดแคลน จวนเจียนจะหมดโลก ท าให้พลังงานยิ่งมีราคาแพงมากขึ้น ความหวาดวิตกว่าพลังงานจะหมด
โลก มีราคาแพง ท าให้มนุษย์รู้สึกว่าเกิดวิกฤตพลังงานที่ต้องเร่งแก้ไขจัดการ ป้องกัน การผลิตและการใช้
พลังงานของมนุษย์ ท าให้เกิดผลกระทบต่อระบบนิเวศหรือสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติอย่างรุนแรง อย่างชนิดที่
ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน เช่น การใช้พื้นที่ป่าเพื่อสร้างเขื่อนผลิตไฟฟ้าพลังน้ าได้ท าลายระบบนิเวศของป่าไปทั่วโลก
การขนส่งน้ ามันก่อให้เกิดมลพิษทางน้ าจากการรั่วไหลของน้ ามัน และการรั่วไหลของสารกัมมันตภาพรังสีจาก
โรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์และกากนิวเคลียร์ การเกิดควันพิษ หมอกพิษในเมืองต่าง ๆ ทั่วโลก ฯลฯ ผลจาก
การใช้พลังงานมาก ท าให้โลกเกิดอาการร้อนผิดปกติที่เรียกว่าปฏิกิริยาเรือนกระจก และเกิดช่องโหว่ใน
บรรยากาศชั้นโอโซน ที่ก่อผลกระทบต่อสุขภาพมนุษย์
3. แนวทำงแก้ไขและรองรับภัยพิบัติด้วยกำรบริหำรจัดกำรพื้นที่ “โคก หนอง นำ”
ท่ามกลางปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่มีสาเหตุหลักมาจากการใช้
ทรัพยากรธรรมชาติอย่างไรขอบเขตของมนุษย์ได้ส่งผลกระทบในวงกว้างต่อสมดุลระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม
การเกิดปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่เป็นภัยคุกคามต่อแหล่งอาหารเช่นความแห้งแล้งน้ าท่วมโรคระบาดโดยเฉพาะ
อย่างยิ่งภาวะวิกฤตที่ส่งผลกระทบต่อภาคเกษตรอย่างมากคือการเกิดภัยแล้งที่นับวันจะมีความรุนแรงเพิ่มขึ้น
ทุกปี ที่ผ่านมาประเทศไทยรับมือกับปัญหาภัยแล้งในหลากหลายรูปแบบเช่นการสร้างอ่างเก็บน้ าการสร้างเขื่อน
หรือการจัดท าระบบชลประทานซึ่งรูปแบบเหล่านี้สามารถใช้แก้ไขปัญหาได้ในบางพื้นที่ของประเทศไทยเท่านั้น
