Page 49 - BODRUMDERGI | MAYIS 2023

Bilgi
Doğuşta beklenen yaşam süresi Yaşam beklentisi endeksi
Beklenen eğitim yılı Ortalama eğitim yılı
Eğitim endeksi
Şekil-1
Kişi başına düşen milli gelir Milli gelir endeksi
BOYUTLAR
GÖSTERGELER
BOYUT ENDEKSİ
Uzun ve sağlıklı yaşam
Makul bir yaşam
standardı
İnsani Gelişmişlik Endeksi, 0 ile 1 arasında bir değerdir. Değer 1’e yaklaştıkça insani gelişmişlik artar, 0’a yaklaştıkça insani gelişmişlik azalır. Ülkelerin insani gelişmişlik değerlerine göre Düşük, Orta, Yüksek ve Çok Yüksek olarak gruplandırılırlar. İnsani Gelişmişlik Endeks değeri 0,550’den küçük ise Düşük Gelişmişlik, 0,550 – 0,699 arasında ise Orta Gelişmişlik, 0,700 – 0,799 arasında ise Yüksek Gelişmişlik, 0,800 ve üzerinde ise Yüksek Gelişmişlik ifade eder. Türkiye 2021 – 2022 raporuna göre 0,838 ile Çok Yüksek Gelişmişlik göstermektedir ve dünya sırlamasında 48. sıradadır.
Türkiye, 1990 yılında Orta Gelişmişlik Düzeyli ülkeler arasında başladığı endeksde 2005 yılında 0,700 değeri ile Yüksek gelişmişlik düzeyli ülkeler arasına katılmış, 2013 yılında 0,799 değerine ulaşarak bu grupta son dönemini yaşamış 2014 yılında ise 0,819’luk değer ile artık Çok Yüksek Gelişmişlik Düzeyinde bulunan ülkeler arasına girmiştir. Bu durum hâlen güçlenerek devam etmektedir. Ülkemizin bu hızlı yükselişine rağmen kat etmesi gereken çok uzun bir yol olduğunu düşünüyorum.
İGE
İnsani Gelişme Endeksi
Tablo-1 | Türkiye’de İnsani Gelişmişlik Endeksi ve Alt Bileşenlerinin 1990 – 2021 Yılları Arasındaki Değişimi
YIL
İGE
DBYS*
OESE**
BESE***
GSYH****
1990 0,600 67,7 9,1 4,5
2000 0,670 71,9 11,2 5,4
2010 0,749 75,0 13,8 7,1
2015 0,817 76,7 17,3 8
2018 0,839 77,6 18,2 8,5
2019 0,842 77,8 18,3 8,6
2020 0,833 75,9 18,3 8,6
2021 0,838 76,0 18,3 8,6
13.000 USD
15.828 USD
19.909 USD
25.766 USD
28.149 USD
27.985 USD
28.317 USD
31.033 USD
Doğumda beklenen yaşam süresinin 8,3 yıl artması, Ortalama Eğitim Süresi ve Beklenen Eğitim Süresinin yaklaşık iki katına çıkması, Kişi Başına Düşen Milli Gelirin 2,5 katına çıkması ve dünya ortalamalarının altında iken bugün dünya ortalamalarının çok üzerinde bulunmamıza rağmen gelişmiş ülkelere yetişmek için birçok alanda çok mesafe kat etmemiz gerekiyor. (Tablo-1)
Dünya ortalamaları ile neredeyse benzer değerlerde başladığımız endeksde 2021 yılı verilerine
göre doğumda beklenen yaşam süresinde 4,6 yıl, Ortalama Eğitim Süresinde 5,5 yıl ve Kişi Başına Düşen Milli Gelirde 14 bin 281 USD daha yüksek değerleri yakalamış durumdayız. Dünyadaki genel gelişme düzeyinin çok üzerinde başarı elde edilen bu sonuç bizden daha gelişmiş ülkelerle kıyaslanınca konunun önemi daha da artıyor. (Tablo-2)
* DBYS: Doğumda Beklenen Yaşam Süresi
** OESE: Ortalama Eğitim Süresi (25 yaş üstü kişilerin eğitim kurumlarında geçirdiği süre)
*** BESE: Beklenen Eğitim Süresi (18 yaş altı bireylerin resmi eğitim kurumlarında geçirmesi beklenen süre)
**** GSYH: Kişi Başına Düşen Milli Gelir
47