Page 8 - MIN ON
P. 8

Diahuebs 13 Oktober 2016                                                                           Pagina 13

Papiamento na examen di HAVO y
studiante nobo di Master Papiamento

                     ~ Pabien, Aruba! ~

Nos idioma nacional y oficial Papiamento ta       di maestro ta indispensabel. No por ta asina     pa motibo cu no tin suficiente docente. Ban
di fiesta un biaha mas e aña aki. Loke hopi       cu ‘diripiente’ ta ripara cu no tin suficiente   spera cu pronto IPA haya e grato noticia cu por
hende no sa ta cu poco poco pero sigur e          maestro of cu no tin maestro mes pa un cierto    cuminsa cu e estudio di Bachelor Papiamento
trabaonan pa Papiamento ta duna resultado.        materia, grupo di alumno of tipo di enseñanza.   pa cual tin un necesidad y un interes enorme.
E idioma bunita di nos aki pa hopi siglo a        Mester cuminsa urgentemente cu un campaña        Importante pa menciona tambe ta e estudio
keda trata como un idioma cu no tin derecho       pa haya studiante pa e profesion di maestro.     pa docente di Papiamento cu grado di Master
di existi y como tal el’a keda exclui di hopi     E campaña exitoso di mas o menos 20 aña          (eerstegraads). E docente cu ta duna les di
funcion importante den comunidad, entre           pasa, “Aruba mester di maestro”, ta fresco       Papiamento na IPA – tanto den e preparacion
otro como materia y idioma di instruccion na      ainda den memoria di hopi di nos.                inicial como den recapacitacion - y na UA
school. Pero pueblo Arubiano a demostra cu        Por ehempel, na e momento aki ya caba tin        mester tin su grado di Master. Pa Papiamento
e no ta laga su idioma – creacion valioso di      un scarcedad grandi di docente di Papiamento     ta den e pakete di examen na HAVO, VWO y
su existencia – disparce. Si antes podernan       cu grado di Bachelor (tweedegraads). E           EPI e docente cu ta duna e lesnan aki tambe
colonial tabata pone tur sorto di obstaculo den   scarcedad aki ta pone cu e presion riba e        mester tin su grado di Master. En realidad
su caminda, for di 1954 ta Aruba mes porfin ta    docentenan actual ta masha grandi mes, ya        pa e trabaonan di idioma Papiamento na
dicidi riba por ehempel su idioma, su cultura     cu mayoria di nan mester traha ora di mas.       Departamento di Enseñanza tambe Master
y su enseñanza. Ken di cu nos idioma no ta        Ta spera cu aña escolar 2017-2018 porfin por     ta un exigencia. E trabaonan aki ta entre
idioma? Ken di cu e no ta sirbi? Kita idioma di   cuminsa cu un estudio nobo di Papiamento         otro: investigacion cu ta asina necesario,
un pueblo kier meen kita poder di un pueblo.      Bachelor na IPA. Dicon? Pasobra mester di        planificaciondienseñanzaydiidioma, desaroyo
P’esey Fundacion Lanta Papiamento (FLP)           docente di Papiamento cu e grado di Bachelor     di material, standarizacion, traduccion y
ta contento cu tin un desaroyo hopi positivo      tur caminda den enseñanza: na school basico      coreccion, redaccion, dunamento di conseho
relaciona cu Papiamento, relaciona cu             pa e lesnan di Papiamento cu ta riba rooster di  tocante uso di Papiamento na enseñanza
aceptacion di Papiamento pa su propio pueblo.     klas 5 y 6 (!), na e schoolnan di Proyecto Scol  y comunidad, instruccion, informacion y
Pueblo Arubano ta demostra cu e stima su          Multilingual cu tin Papiamento como materia      conscientizacion. Y asina tin hopi trabao mas
idioma y cu e lo percura pa e idioma aki keda     y idioma di instruccion, na school secundario    cu mester bira visibel pa un y tur.Loke hopi
existi y ta acepta den tur sector di comunidad.   caminda Papiamento ta den tur klas di EPB,       hende no sa, ta cu e aña aki pa prome biaha
Prueba di esey ta cu el’a keda e idioma mas       MAVO y HAVO/VWO, den tur seccion di              den historia e alumnonan di HAVO por haci
usa den comunidad, cu e ta den Parlamento         Departamento di Enseñanza, na Enseñanza          examen di Papiamento, pasobra por fin nos tin
pa mas di 60 aña caba, cu el’a cuminsa            pa Empleo, na Scol pa Polis, na EPI. Cu hopi     docente di Papiamento cu e grado di Master.
drenta enseñanza. Cu masha cautela ta dun’e       di e tareanan aki no por cumpli debidamente      E docentenan aki a logra obtene nan grado di
espacio den enseñanza, a pesar cu tur hende                                                        Master na Universidad di Corsou (UoC) via e
sa cu idioma materno ta e herment di mas                                                           sistema di ‘Blackboard Collaborate’, despues
importante cu e mucha tin den su siñamento,                                                        cu IPA/ UA no a haya permiso pa cuminsa cu
sigur si e idioma ey ta tur caminda rond di dje.                                                   e estudio di e ministro di enseñanza cu tabata
Dicon forza nos yiunan siña den un idioma                                                          na turno, como cu e minister no tabata mira e
cu nan no ta domina? Dicon haci siñamento                                                          necesidad. Pero mirando e urgencia a busca y
asina dificil? Dicon kere cu si bo no ta domina                                                    haya un alternativa acredita. E estudio na UoC
Hulandes, bo no ta inteligente? Tin tantisimo                                                      tabata sumamente exitoso y ya caba Aruba
prueba cu siña den bo propio idioma ta haci                                                        tin 7 docente cu nan Master di Papiamento.
bo mas inteligente, pasobra bo ta comprende                                                        Y tin mas docente na caminda. Y e luna aki,
loke bo ta siña y bo ta siña pensa y crea                                                          Oktober 2016, un di dos grupo a cuminsa cu
pensamento.                                                                                        hopi animo cu e estudio aki. Nos ta desea e
En realidad ta asina cu stroba un mucha siña                                                       docente-studiantenan aki hopi exito.
den su propio idioma of den e idioma mas                                                           Y Aruba, masha pabien cu e dos logronan
accesibel p’e, ta igual cu priva e mucha di un                                                     aki: Papiamento como materia di examen na
derecho humano sumamente importante. Dia                                                           HAVO y un di dos grupo di studiante di Master
20 di November ta celebra Dia Internacional                                                        Papiamento!
di Derechonan di Mucha. Un di e derechonan
aki ta enseñanza den su propio idioma. E
rapport di UNICEF di 2013 “The situation
of Children and Adolescents in Aruba; Key
findings and recommendations” ta indica
cu Aruba tin hopi trabao di haci ainda, entre
otro riba tereno di enseñanza. Entretanto e
trabaonan ta sigui, lamentablemente no cu e
velocidad y urgencia rekeri. Importante den e
trabaonan pa Papiamento drenta enseñanza
na un manera responsabel ta por ehempel
e preparacion di maestro. Den esaki no por
tin stagnacion, pasobra tempo no ta para
keto. Si tin un bon maneho y planificacion
den enseñanza por premira cuanto docente
mester, na cual momento y na unda. Un
promocion constante y dinamico di e profesion
   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13