Page 42 - MIN ON
P. 42

A24     BISTA POLITICO
                      Diamars 23 mei 2017
            drs. Raymond Hernandez UPP

               21 di mei 2017, ta 14 aña pasa  cu a oficialisa Papiamento aki na Aruba



            ORANJESTAD – Na oca-         Nos  tin  di  reconoce  cu  Pa-                           ter crea un comunidad cu ta  berdad ta aporta na su propio
            sion di e di 14 aña di ofi-  piamento pa mas di 300 aña                                siña carga su responsabilidad,  democratisacion,  incluso  di
            cialisacion  di  nos  idioma  desaroya su mes bira un idi-                             cu ta tuma e timon di su pro-  e  sistema  politico.  Creando
            Papiamento,  UPP  kier  a  oma. Nos sa cu pa epocanan e                                pio desaroyo. Un comunidad  ciudadanonan critico y inde-
            felecita  henter  e  pueblo  mester a defende su mes. Nos                              basa  riba  solidarismo,  union  pendiente  den  pensamento
            Arubiano,    specialmente  por comprende for di Funda-                                 y  participacion  activo  di  nos  ta core tambe cu e cultura di
            tur nos Papiamentistanan  cion  Lanta  Papiamento,  por                                ciudadania.  Un  comunidad  miedo.
            y advocadornan di Papia-     medio  di  sra.  Joyce  Pereira,                          cu  ta  cuida  su  medio  ambi-  Pa UPP introduccion di Pa-
            mento den enseñanza, nos  cu  si  na  prome  instante  ta-                             ente, cultura, norma y balor-  piamento  ta  mandatorio  y
            culturistanan y artistanan  bata  prohibi  nos  hendenan                               nan, nos Papiamento. E ulti-  obligatorio,  si  nos  kier  so-
            local cu ta keda promove  pa  papia  Hulandes,  despues                                monan aki nos ta mira tambe  brevivi  como  pueblo.  Nos
            nos Papiamento, por me-      a cambia e politica di idioma,                            como e forsa catalisador di un  tin comprendi cu tin un es-
            dio  di  literatura,  canto  y  dor di prohibi Papiamento. Y                           integracion real di tur esnan  tudio riba e scolnan modelo
            pelicula.                    asina  mes  nos  por  mira  con                           cu  a  bin  biba  riba  e  baranca  multilingual cu ya caba pa al-
                                         den  un  periodo  largo  e  Pa-                           aki                          gun aña ta draai na Aruba. Y
            Awe  sigur  ta  un  dia  cu  nos  piamento  a  resisti  y  persisti,                   UPP  ta  kere  cu  enseñanza  cu e resultado segun nos por
            tur  mester  para  keto  pa  un  te bira oficial. Lastimamente                         ta  un  di  e  derechonan  mas  comprende ta uno satisfacto-
            reflexion  special,  riba  e  rol  nos mester bisa cu esaki ta ap-                     fundamental  di  un  hende  y  rio pa e tipo di scol aki, unda
            cu  nos  Papiamento  tin  te  enas 14 aña.                                             p’esey  e  mester  ta  un  ense-  cu Papiamento ta e idioma di
            na  e  momentonan  aki,  y  e                                                          ñanza    di  INCLUSION  y  instruccion te cu e di cuatro
            rumbo  cu  nos  tin  scoge  pa  Nos  di  UPP  ta  consciente,  pa gran parti pa 2017 ta keda   no di exclusion. Y exclusion  aña.
            sigui  desaroya  Papiamento,  cu ainda nos no ta unda nos  valido, mirando cu pa cuatro   di  enseñanza  den  lenga  ma-
            como idioma nacional y ofi-  mester ta, ya cu nos ta kere cu  aña mucho no a sosode. UPP   terno, nos ta kere tambe cu ta  Teniendo  na  cuenta  tambe
            cial  di  Aruba.  Nos  sa  cu  tin  Papiamento na final lo mes-  ta  convenci  cu  enseñanza  y   exclusion  di  nos  muchanan  e  opinion  vocifera  pa  tanto
            hopi  criticonan  cu  ta  mira  ter haya su luga den nos ense-  educacion ta e instrumento, e   pa un desaroyo di nan capa-  sra. Jocette Daal di SKOA y
            Papiamento  ainda  como  un  ñanza, reconociendo tambe e  herment, di mas importante,   cidadnan  intelectual  den  un  sra.  Marushka  Cornelie  di
            dialecto of un lenga inferior.  derecho di educacion di nos  den desaroyo di un pais y un   forma  optimo,  tanto  na  su  SIMAR tocante cu nos ense-
            Nos  tin  e  skepticonan  cu  ta  muchanan den idioma di su  pueblo.  Sigur  na  momento   propio  beneficio,  esun  di  su  ñanza  ta  un  anticua  y  cu  a
            bisa cu Papiamento no ta hiba  pais.  Esaki  ta  un  di  e  aspec-  cu  vision  di  UPP  ta  cu  nos   famia y al final di su pais.  funciona  40  aña  pasa,  cu  ta
            nos ningun caminda, y no ta  tonan  cu  Nacionnan  Uni,  mester tin un comunidad cu    Ta den enseñanza ta unda cu  momento pa seriamente bini
            mira  un  rol  pa  nos  idioma  por  medio  di  UNESCO  ta  ta  brinda  tur  nos  ciudadan-  nos mester duna Papiamento  cu  cambionan  fundamental
            den  nos  enseñanza.  Nos  tin  reconoce y ta fomenta.    onan e oportunidad pa desa-  su espacio pa e ciudadano ho-  den nos sistema di enseñanza
            tambe  “colonialistanan”  sea  Den  su  programa  pa  elec-  roya nan mes y contribui na   ben aki por desaroya como un  y na unda cu parti di cambi-
            academico of no, yiu di tera  cion  2013  UPP  a  desaroya  su  comunidad.  Fortaleza  di   vehiculo di desaroyo intelec-  onan aki ta cu Papiamento ta
            of di madre patria, cu ta pensa  ampliamente riba e metanan  nos nacion, nos patria, ta nos   tual  y  critico.  Creando  ciu-  bay den enseñanza como idi-
            cu enseñanza di y den Papia-  cu e partido ta para pe, pa cu  hendenan.                dadanonan  asina,  ta  permiti  oma di instruccion sigura pa
            mento lo no sirbi nos pais.  enseñanza.  Un  programa  cu  Enseñanza y educacion mes-  nos pa crea un sociedad cu di  loke ta e educacion basico.



            Michella Steenvoorde Lacle POR:
                            Tur mucha tin e derecho riba un fair chance den bida




            ORANJESTAD - Rond di  No  tin  cifranan  disponibel  wordo controla cu exactitud.  asisti e docentenan y sirbi di  participacion di e hoben den
            mundo, miyones di mucha  riba cuido , maltrato di mu-     E asistencia escolar di e mu-  e  punto  di  coordinacion  pa  comunidad  di  un  forma  re-
            ta preso den un circulo di  cha,  muchanan  indocumen-    cha  y  e  hoben  ta  di  mucho  cu  e  problemanan  social  ta  sponsabel ta vital. E integra-
            desbentaha cu ta persigui  ta,  muchanan  sin  un  direc-                              bira mas visibel y controlabel  cion  a  base  di  maneho  con-
            nan  dor  di  generacion  di  cion fiho y registra.                                    door di e sistema informativo  trola  di  e  aporte  di  e  hoben
            mal  planificacion.  Esaki  Aruba  ta  carece  di  registra-                           aki.                         riba  nivel  social  lo  yuda  na
            ta pone no solamente nan  cion di e peliger di Internet,                               E formacion y e desaroyo di  cambia e sociedad. E sociedad
            futuro  den  peliger,  pero  muchanan  cu  ta  haya  nan                               strategia den enseñanza ta un  sano ta inicia na e cuido den
            mas ainda e futuro di e so-  mes den contacto cu un poo-                               trabao  di  tur.  E  mehoracion  prome instancia di e mucha.
            ciedad cu nan ta biba den  ier y a base di esaki ta cay den                            di  e  calidad  di  bida  di  cada  E  mester  sa  su  derechonan
            dje.                         un mundo baho. Muchanan                                   mucha ta nos preocupacion.   y  comunidad  mester  ta  mas
                                         cu  ta  envolucra  cu  casonan                            30%  di  e  studiantenan  ta  consciente  di  esaki.  No  por
            Un di e fayonan di mas gran-  di delincuencia. Dor di falta                            dropouts.  E planificacion so-  mas cu abuso verbal haya di e
            di entre nos islanan, na unda  di  cifranan  e  situacion  di  e                       cial y psicologico pa rehabilita  muchanan. E daño ta grandi.
            Aruba  no  ta  forma  un  dife-  muchanan  no  por  wordo                              muchanan  cu  a  bandona  su  Negligencia  di  e  mucha  no
            rencia,  ta  e  falta  di  cifranan  monitor y e situacion no por                      estudio,  ta  stop  di  studia  of  por wordo acepta mas.
            concreto cu ta disponibel pa  wordo mehora.                                            ta keda expulsa mester keda e  Leynan mester wordo adapta
            mehoracion.                  Pa señala e aumento substan-                              opcion pa mehoracion.        pa  proteha  loke  ta  e  base  di
            Aruba ta conta cu 58 organi-  cial den negligencia di e mu-                            Un  simpel  adaptacion  pa  Aruba su mañan. Un plan so-
            sacion cu ta traha cu mucha  cha, maltrato, abuso sexual y                             haya  un  di  dos  oportunidad  cial na unda tur ta participa pa
            y/o muhe den dificultad, y ta  violencia  domestico,  mester                           den  un  educacion  special  mehora. Un mucha sin cum-
            haci trabao segun nan forsan-  tin  un  miho  sistema  infor-                          ta  esencial  pa  un  desaroyo  inda na scol no lo keda per-
            an. E punto cardinal ta falta di  mativo ahusta na e diversidad                        economico  y  social  sano.  Ta  miti. Y e cambio den esaki ta
            fondonan pa sigui cu e trabao  cultural di nos sociedad. Un                            keda  importante  pa  tin  mas  di nos pa percura cu na unda
            manera  debe  ser.  83  scol  cu  meldcode pa abuso di mucha.                          oportunidad  di  actividadnan  no tin lo bin. E prioridad den
            un total di 22.000 mucha ta e  Abuso no ta solamente mal-  mas balor si a base di cifranan  adicional na scol,  na unda ta  bida ta disciplina y con pa re-
            situacion diario cu Aruba su  trato  fisico  e  ta  tambe  e  no  por yuda na yega na e punto  educa y tambe recrea.   solve conflicto, pa e mucha e
            sociedad ta confronta.  Klas-  percura pa e mucha asisti na  di e problema, e pakico e mu-  E  formacion  di  un  comu-  ta  respet  sin  limitacion.  Un
            nan  cu  ta  demasiado  yen  pa  su educacion.            cha no ta na scol.           nidad no ta termina na mo-   dia  di  sabiduria,  un  mucha
            por  tin  un  trato  adecua  pa                           Unificando  tur  e  organisa-  mento cu e bel zona, al con-  sin  problema  cu  e  funda-
            cada pilar di loke ta forma e  Enseñansa   obligatorio   ta  cionnan cu por participa den  trario  ta  e  ora  e  ta  cuminsa  mento  corecto  pa  un  Aruba
            futuro di nos generacion.    wordo introduci y mester por  e  desaroyo  di  e  mucha,  pa  den un diferente categoria. E  consciente.
   37   38   39   40   41   42   43   44   45   46   47