Page 42 - MIN ON
P. 42
A24 BISTA POLITICO
Diamars 23 mei 2017
drs. Raymond Hernandez UPP
21 di mei 2017, ta 14 aña pasa cu a oficialisa Papiamento aki na Aruba
ORANJESTAD – Na oca- Nos tin di reconoce cu Pa- ter crea un comunidad cu ta berdad ta aporta na su propio
sion di e di 14 aña di ofi- piamento pa mas di 300 aña siña carga su responsabilidad, democratisacion, incluso di
cialisacion di nos idioma desaroya su mes bira un idi- cu ta tuma e timon di su pro- e sistema politico. Creando
Papiamento, UPP kier a oma. Nos sa cu pa epocanan e pio desaroyo. Un comunidad ciudadanonan critico y inde-
felecita henter e pueblo mester a defende su mes. Nos basa riba solidarismo, union pendiente den pensamento
Arubiano, specialmente por comprende for di Funda- y participacion activo di nos ta core tambe cu e cultura di
tur nos Papiamentistanan cion Lanta Papiamento, por ciudadania. Un comunidad miedo.
y advocadornan di Papia- medio di sra. Joyce Pereira, cu ta cuida su medio ambi- Pa UPP introduccion di Pa-
mento den enseñanza, nos cu si na prome instante ta- ente, cultura, norma y balor- piamento ta mandatorio y
culturistanan y artistanan bata prohibi nos hendenan nan, nos Papiamento. E ulti- obligatorio, si nos kier so-
local cu ta keda promove pa papia Hulandes, despues monan aki nos ta mira tambe brevivi como pueblo. Nos
nos Papiamento, por me- a cambia e politica di idioma, como e forsa catalisador di un tin comprendi cu tin un es-
dio di literatura, canto y dor di prohibi Papiamento. Y integracion real di tur esnan tudio riba e scolnan modelo
pelicula. asina mes nos por mira con cu a bin biba riba e baranca multilingual cu ya caba pa al-
den un periodo largo e Pa- aki gun aña ta draai na Aruba. Y
Awe sigur ta un dia cu nos piamento a resisti y persisti, UPP ta kere cu enseñanza cu e resultado segun nos por
tur mester para keto pa un te bira oficial. Lastimamente ta un di e derechonan mas comprende ta uno satisfacto-
reflexion special, riba e rol nos mester bisa cu esaki ta ap- fundamental di un hende y rio pa e tipo di scol aki, unda
cu nos Papiamento tin te enas 14 aña. p’esey e mester ta un ense- cu Papiamento ta e idioma di
na e momentonan aki, y e ñanza di INCLUSION y instruccion te cu e di cuatro
rumbo cu nos tin scoge pa Nos di UPP ta consciente, pa gran parti pa 2017 ta keda no di exclusion. Y exclusion aña.
sigui desaroya Papiamento, cu ainda nos no ta unda nos valido, mirando cu pa cuatro di enseñanza den lenga ma-
como idioma nacional y ofi- mester ta, ya cu nos ta kere cu aña mucho no a sosode. UPP terno, nos ta kere tambe cu ta Teniendo na cuenta tambe
cial di Aruba. Nos sa cu tin Papiamento na final lo mes- ta convenci cu enseñanza y exclusion di nos muchanan e opinion vocifera pa tanto
hopi criticonan cu ta mira ter haya su luga den nos ense- educacion ta e instrumento, e pa un desaroyo di nan capa- sra. Jocette Daal di SKOA y
Papiamento ainda como un ñanza, reconociendo tambe e herment, di mas importante, cidadnan intelectual den un sra. Marushka Cornelie di
dialecto of un lenga inferior. derecho di educacion di nos den desaroyo di un pais y un forma optimo, tanto na su SIMAR tocante cu nos ense-
Nos tin e skepticonan cu ta muchanan den idioma di su pueblo. Sigur na momento propio beneficio, esun di su ñanza ta un anticua y cu a
bisa cu Papiamento no ta hiba pais. Esaki ta un di e aspec- cu vision di UPP ta cu nos famia y al final di su pais. funciona 40 aña pasa, cu ta
nos ningun caminda, y no ta tonan cu Nacionnan Uni, mester tin un comunidad cu Ta den enseñanza ta unda cu momento pa seriamente bini
mira un rol pa nos idioma por medio di UNESCO ta ta brinda tur nos ciudadan- nos mester duna Papiamento cu cambionan fundamental
den nos enseñanza. Nos tin reconoce y ta fomenta. onan e oportunidad pa desa- su espacio pa e ciudadano ho- den nos sistema di enseñanza
tambe “colonialistanan” sea Den su programa pa elec- roya nan mes y contribui na ben aki por desaroya como un y na unda cu parti di cambi-
academico of no, yiu di tera cion 2013 UPP a desaroya su comunidad. Fortaleza di vehiculo di desaroyo intelec- onan aki ta cu Papiamento ta
of di madre patria, cu ta pensa ampliamente riba e metanan nos nacion, nos patria, ta nos tual y critico. Creando ciu- bay den enseñanza como idi-
cu enseñanza di y den Papia- cu e partido ta para pe, pa cu hendenan. dadanonan asina, ta permiti oma di instruccion sigura pa
mento lo no sirbi nos pais. enseñanza. Un programa cu Enseñanza y educacion mes- nos pa crea un sociedad cu di loke ta e educacion basico.
Michella Steenvoorde Lacle POR:
Tur mucha tin e derecho riba un fair chance den bida
ORANJESTAD - Rond di No tin cifranan disponibel wordo controla cu exactitud. asisti e docentenan y sirbi di participacion di e hoben den
mundo, miyones di mucha riba cuido , maltrato di mu- E asistencia escolar di e mu- e punto di coordinacion pa comunidad di un forma re-
ta preso den un circulo di cha, muchanan indocumen- cha y e hoben ta di mucho cu e problemanan social ta sponsabel ta vital. E integra-
desbentaha cu ta persigui ta, muchanan sin un direc- bira mas visibel y controlabel cion a base di maneho con-
nan dor di generacion di cion fiho y registra. door di e sistema informativo trola di e aporte di e hoben
mal planificacion. Esaki Aruba ta carece di registra- aki. riba nivel social lo yuda na
ta pone no solamente nan cion di e peliger di Internet, E formacion y e desaroyo di cambia e sociedad. E sociedad
futuro den peliger, pero muchanan cu ta haya nan strategia den enseñanza ta un sano ta inicia na e cuido den
mas ainda e futuro di e so- mes den contacto cu un poo- trabao di tur. E mehoracion prome instancia di e mucha.
ciedad cu nan ta biba den ier y a base di esaki ta cay den di e calidad di bida di cada E mester sa su derechonan
dje. un mundo baho. Muchanan mucha ta nos preocupacion. y comunidad mester ta mas
cu ta envolucra cu casonan 30% di e studiantenan ta consciente di esaki. No por
Un di e fayonan di mas gran- di delincuencia. Dor di falta dropouts. E planificacion so- mas cu abuso verbal haya di e
di entre nos islanan, na unda di cifranan e situacion di e cial y psicologico pa rehabilita muchanan. E daño ta grandi.
Aruba no ta forma un dife- muchanan no por wordo muchanan cu a bandona su Negligencia di e mucha no
rencia, ta e falta di cifranan monitor y e situacion no por estudio, ta stop di studia of por wordo acepta mas.
concreto cu ta disponibel pa wordo mehora. ta keda expulsa mester keda e Leynan mester wordo adapta
mehoracion. Pa señala e aumento substan- opcion pa mehoracion. pa proteha loke ta e base di
Aruba ta conta cu 58 organi- cial den negligencia di e mu- Un simpel adaptacion pa Aruba su mañan. Un plan so-
sacion cu ta traha cu mucha cha, maltrato, abuso sexual y haya un di dos oportunidad cial na unda tur ta participa pa
y/o muhe den dificultad, y ta violencia domestico, mester den un educacion special mehora. Un mucha sin cum-
haci trabao segun nan forsan- tin un miho sistema infor- ta esencial pa un desaroyo inda na scol no lo keda per-
an. E punto cardinal ta falta di mativo ahusta na e diversidad economico y social sano. Ta miti. Y e cambio den esaki ta
fondonan pa sigui cu e trabao cultural di nos sociedad. Un keda importante pa tin mas di nos pa percura cu na unda
manera debe ser. 83 scol cu meldcode pa abuso di mucha. oportunidad di actividadnan no tin lo bin. E prioridad den
un total di 22.000 mucha ta e Abuso no ta solamente mal- mas balor si a base di cifranan adicional na scol, na unda ta bida ta disciplina y con pa re-
situacion diario cu Aruba su trato fisico e ta tambe e no por yuda na yega na e punto educa y tambe recrea. solve conflicto, pa e mucha e
sociedad ta confronta. Klas- percura pa e mucha asisti na di e problema, e pakico e mu- E formacion di un comu- ta respet sin limitacion. Un
nan cu ta demasiado yen pa su educacion. cha no ta na scol. nidad no ta termina na mo- dia di sabiduria, un mucha
por tin un trato adecua pa Unificando tur e organisa- mento cu e bel zona, al con- sin problema cu e funda-
cada pilar di loke ta forma e Enseñansa obligatorio ta cionnan cu por participa den trario ta e ora e ta cuminsa mento corecto pa un Aruba
futuro di nos generacion. wordo introduci y mester por e desaroyo di e mucha, pa den un diferente categoria. E consciente.

