Page 3 - Vigyan Ratnakar Aug 2021
P. 3

 आमुख कथा
अिस्त 2021 3
आधुननक िवारतक ननममातवा
स्वाभिमवानी विज्वानी
भ ा ि त क क्र ा दं त - ग ग न म े स्व त ं त्र त ा सने ानीक संग-संग अनदगनत स्वाभभमानी
दवज्ानी जाज्वल्यमान नक्त्रक रूप मे भचि-स्मिरीय िहता। स्वाधीनता-संग्ाम मे एक तिफ सत्ाग्ह अभभयान त दोसि तिफ अदं तम दवजय प्राप्त किबाक लले क्रादं तकािी सभक बभलदान। मदु ा, जदहना जभलयावं ाला बाग निसंहाि, असहयोग आंदोलन, ‘भाित छोड़ो आं दोलन’ आ आजाद दहंद फरौज के ि शहीद सभक पण्यु -स्मिर कय िोम-िोम पलु दकत भ जाइत अभछ, तदहना आधदु नक भाितक दनमात्ग ा महान वज्ै ादनक सभक मल्यपू वान योगदानक स्मिर मात्र स हृदयमेआत्मबलकसंचािहोइतअभछ।जाबं ाजजवान सभ स कदनको कम नदह छलाह आजाद भाित अभभयान एवं आधदु नक भाितक दनमार्ग - यज् मे आहदत देबाक लले तत्पि भाितीय वज्ै ादनक। अन्तरिक् अनसु न्धान कायक्र्ग म हो आ दक उन्नत पिमारु शदतिक सफल पिीक्र। हरित क्रादं त हो वा श्वते क्रादं त, महान वज्ै ादनक सभक अथक परिश्म के ि दम पि भाित आई बलु ंदी पि अभछ। श्ीदनवास िामानजु न, प्रफु ल् चं द्र िाय, जगदीश चंद्र बस,ु सी. वी. िामन, सत्द्रें नाथ बोस, मघे नाथ साहा, प्रशातं चंद्र महलानोदबस, िॉ. होमी जहाँगीि भाभा,दवक्रमसािाभाई,िॉ.शादंतस्वरूपभटनागि, हिगोदवंद खिु ाना, अन्ना मभर, िॉ. एपीजे अब्लु कलाम - वज्ै ादनक सभक एदह दफरिस्त मे - भाित भदपू म पि एहेन- एहेन- ित् भले ाह भजनकि लोहा सं परपू ्ग दवश्व मे मानल जाइत अभछ। आऊ, महान वज्ै ादनक विािा कयल गले स्तत्ु कायक्ग कदन स्मिर कयल जाय। गलु ाम भाित मे एक तिफ स्वतंत्रता आंदोलन जोिपकदड़िहलछलतदोसितिफदवज्ानसहेो अपना लले िस्ता बना िहल छल। सहसा भक्दतज पि भाितीय वज्ै ादनकक नाम चमकल जादह सं दवज्ानक
मानवर्धन कं ठ
दशा-ददशा बदभल
गले।नामछलसि
सीवी िामन, भजनका 1930
मे नोबले पिु स्ाि प्राप्त भले दन। ओ
पदहल भाितीय छलाह, भजनका दवज्ानक
क्त्रे मे ई सम्ान हाभसल भले दन। भरौदतक शास्ती
सि सीवी िामन के ि आदवष्ाि ‘िामन प्रभाव’ नाम सँ प्रभसद्ध अभछ। सीवी िामन अप्पन खोज सं बतरौलदन जे जखनप्रकाशकोनोपािदशशीवस्तुसँहोइतदनकलतै अभछ त ओकि तिंगदैर््ग मे बदलाव देभख पड़इत अभछ। एकिे ‘िामन प्रभाव’ कहल गले । भाित सिकाि विािा दहनका भाित ित्क उपाभध सँ सम्ादनत कयल गले । कमाल के गप्प ई जे जादह खोजक लले सीवी िामन केंनोबले पिुस्ािभटेलदन,ओहीबलेंमंगलग्हपि जीवनक खोज कयल जा िहल अभछ। महान वज्ै ादनक
सीवी रामि अप्पि खोज सँ बतौलनि जे जखि प्रकाश कोिो पारदशशी वस्ु सँ होइत निकलैत अथि त ओकर तरिं दैर््ष मे बदलाव देखा पड़ैत अथि
आचाय्ग जगदीश
चं द्र बोस जीव
दवज्ान आ भरौदतकी के ि
क्त्रे मे अनके ानके आदवष्ाि
कय पिपू ा दवश्व मे भाितक नाम िोशन केलदन। बता दी, जे बोस अपन अभधकाशं
रिसच्ग दबना लबै आ उन्नत उपकिर के के लदन। ओ पदहल भाितीय वज्ै ादनक छलाह, जे िेदियो आ सक्ष्मपू तिंग पि शोध केलदन। एकि अदतरिति िेदियो आ टीवी, िािाि, रिमोट सभें संग सदहत माइक्रोववे ओवनक कायप्र्गरालीमेसहेोदहनकयोगदानिहलदन।ओ ददु नया कें बतरौलदन जे गाछ-वक्ृ मे सहे ो जीवन होइत अभछ।एकिमापकलले यंत्रतयै ािकेलदनजकिनाम पड़ल के स्ोग्ाफ, जादह सं परौधा मे होमय बला वदृ द्ध आ उद्ीपनक प्रदतदक्रया के ि माप कयल जाइत अभछ।
देश आजाद भेल, तदहया सं आई धरि दवज्ान, तकनीक आ नवाचािक क्ेत्र मे भाित काफी तिक्ी क













































































   1   2   3   4   5