Page 16 - Con duong xuat duong cua TBT Tran Phu

thám Pháp bắt được. Sau mấy ngày bị đòn tra tấn của mật
thám Pháp, không chịu được, Ngô Đức Trì đã khai ra các cơ sở
cách mạng y biết và hoạt động của nhiều cán bộ cốt cán của
Đảng, trong đó có những thông tin về Tổng Bí thư Trần Phú.
Qua lời khai của Ngô Đức Trì, mật thám Pháp biết được thời
điểm này Tổng Bí thư Trần Phú đang sống tại ngôi nhà số 11
đường F.Guillerault (nay là đường Tôn Thất Tùng) . Chúng
(1)
lập tức tiến hành bao vây ngôi nhà hòng bắt nhân vật số một
của Đảng. Song đúng lúc bọn mật thám Pháp xông vào nhà
thì đồng chí Trần Phú đang ở cầu tiêu sau nhà một đoạn nên
thoát được.

Sáng ngày 18/4/1931, không biết cơ quan ấn loát của Đảng
tại số nhà 66 đường Champagne (nay là đường Lý Chính
Thắng) đã bị lộ do sự phản bội khai báo của Ngô Đức Trì, Tổng
Bí thư Trần Phú đến đây để liên lạc với các đồng chí khác thì
bị mật thám Pháp xông ra bắt .
(2)
Bắt được người lãnh đạo cao nhất của Đảng, thực dân Pháp
hí hửng sẽ khai thác thêm được nhiều thông tin về các cơ sở
cách mạng và hệ thống tổ chức đảng. Chúng đưa đồng chí Trần
Phú về bót mật thám Catina để khai thác. Đích thân tên
sếp bót là Nadaud và những tên mật thám dày dạn kinh

(1) Theo lời kể của đồng chí Hà Huy Giáp - cán bộ lão thành cách mạng,
từng là Ủy viên Thường vụ Xứ ủy Nam Kỳ, Trưởng Ban Tuyên huấn Xứ ủy
từ đầu năm 1931, trong cuốn sách: Tuyển tập Hà Huy Giáp, Bộ Văn hóa -
Thông tin xuất bản năm 1998, tr.60.
(2) Tài liệu của mật thám Pháp ghi: “Ngày 17/4, hồi 21 giờ, Sở Liêm phóng
Sài Gòn đã khám xét ngôi nhà 66 đường Champagne, bắt được một phụ
nữ và ba nam giới, trong đó có Nguyễn Nhật (tức Nguyễn Trọng Nhạ)...
Tìm thấy một khối rất quan trọng truyền đơn, sách mới in xong và nhiều
giấy trắng. Cơ quan này bố trí rất cẩn mật, xác nhận đây là cơ quan ấn
loát Trung ương của Đảng Cộng sản. Tuy việc khám xét bị láng giềng biết,
nhưng việc đặt “bẫy chuột” tại đây đã giúp Sở Liêm phóng, ngày 18/4/1931,
hồi 8 giờ bắt được Trần Phú, tức Lý Quý, tức Giáo Quý ở Mát-xcơ-va về, đã
bị kết án tử hình, người mà chúng ta biết rất rõ”. Dẫn theo Chương trình
viết tiểu sử các đồng chí lãnh đạo của Đảng và Nhà nước: Trần Phú - Tiểu
sử, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, tr.143.

15