Page 71 - BİLSEM FİZİK ALANI YARDIMCI DERS MATERYALİ

BYF-Katıhal Fiziği
2. Etkinlik Hangi Tel Daha Sert?
Her öğrenciye çapları eşit, 4-5 cm uzunluğunda bakır, alüminyum ve çelik tel verilir. Teli orta noktadan katlamaları istenir. Hangi tel daha kolay katlandı? Daha sonra teli açıp tekrar aynı noktadan katlamaları istenir. Bu işleme tel kopuncaya kadar devam edilir. Hangi tel kaçıncı katlamada koptu? Aynı kesit ve uzunluğa sahip farklı cins tellerin mekanik özelliklerinin farklı olduğu öğrenciler tarafından keşfedilir.
3. Etkinlik Hangi Kaşık Daha Sıcak?
Bir bardak kaynar suya metal, tahta ve plastik kaşık (veya çubuk) aynı anda daldırılıp çıkarılır. Öğrenciler kaşıklara dokunarak hangisinin daha sıcak olduğunu hissederler. Kaşıklar aynı ortamda eşit sürede bulunmalarına rağmen sıcaklıkları neden farklıdır? Katıların termal özellikleri ve bu özelliklerin günlük yaşamda avantaj ve dezavantajları tartışılır.
4. Etkinlik İletken mi? Yalıtkan mı?
Öğrencilere bireysel veya grup hâlinde iletken ve yalıtkan materyaller verilir. Bu materyallerin multimetre ile dirençlerini ölçmeleri ve elde ettikleri verileri Tablo 1’e işlemeleri istenir. Materyaller direnç değerlerine göre iletken veya yalıtkan olarak sınıflandırılır. Ölçümler hassas bir multimetre ile yapılmadı ise ölçüm sonuçları genellikle iletkenlerde 0 Ω , yalıtkanlarda ise ∞ Ω olarak gözlenir. Gerçekte bir materyalin direncinin 0 Ω veya ∞ Ω olup olamayacağı tartışılır.
Tablo 1. Materyallerin dirençleri
Elektronik devrelerde kullanılan farklı değerlerde 1⁄4 W standart dirençler multimetre ile ölçülür. Dirençlerin birbirine çok benzemesine rağmen farklı değerlere sahip olmalarının nedenleri tartışılır. Benzer şekilde direnç tahtası kullanılarak aynı uzunlukta farklı cins tellerin dirençleri ölçülerek “öz direnç” kavramı verilir.
Öğrencilere diyot ve LED verilir. LED ve diyotun direnci doğru ve ters yönde ölçtürülür. Ölçüm sonuçlarının farklı çıkmasının nedenleri tartışılır. Yarı iletken malzemeler ve bunlardan üretilen diyotlar ve transistörler hakkında kısa bilgi verilir.
Materyal
Direnç (Ω)
İletken/Yalıtkan
69