Page 164 - Thai Heritage from Space_ebook

20 � 36’ N ฝาง-สบฝาง ในลุ่มน�้าฝาง
99 � 36’ E
“ฝาง” และ “สบฝาง” เป็นเมืองโบราณมีก�าแพงเมือง-คูเมือง
ล้อมรอบ และปรากฏชื่อในเงินเจียงที่ใช้ในการซื้อขายแลกเปลี่ยนในสมัย
ล้านนา ตั้งอยู่ในลุ่มน�้าแม่ฝาง ส่วนเหนือสุดของจังหวัดเชียงใหม่ เป็น
แม่น�้าไหลลงสู่แม่น�้ากกซึ่งมีต้นน�้าในเขตรัฐฉานประเทศเมียนมา และ
ไหลเข้ามาในประเทศไทยที่บริเวณท่าตอน อ�าเภอแม่อาย ใกล้บริเวณ
ที่แม่น�้าฝางไหลมาบรรจบกับแม่น�้ากก เรียกว่า “สบฝาง” และระบายน�้า
ไปทางทิศตะวันออกลงสู่ที่ราบบริเวณที่ตั้งเมืองเชียงราย จากนั้น
ไหลลงสู่แม่น�้าโขงบริเวณที่ตั้งเมืองโบราณมีชื่อว่า “สบกก” ตามชื่อปรากฏ
แม่น�้ำกก
ในเงินเจียงในสมัยล้านนา หรือชื่อว่าเวียงปรึกษาในต�านาน อยู่ห่างไป
ทางทิศใต้ของเมืองเชียงแสนระยะทางประมาณ ๑๒ กิโลเมตร และห่างจาก
เมืองฝางระยะทางประมาณ ๗๕ กิโลเมตร
“เมืองฝาง” เป็นกลุ่มเมือง ตั้งอยู่บนฝั่งตะวันตกของแม่น�้าฝาง
มีก�าแพงเมือง-คูเมืองขุดล้อมรอบเนินแบบเมืองป้อมภูเขา ๓ เนิน ได้แก่
เมืองสบฝำง เวียงฝาง เวียงสุทโธ และเวียงป่าป้าง ก�าแพงเมือง-คูเมืองที่เวียงฝางเป็น

อ.แม่อำย แม่น�้ำกก เมืองหลัก มีพื้นที่กว้างขวางกว่าบริเวณอื่น แนวก�าแพงเมือง-คูเมือง
นอกสุดเป็นส่วนขยายของตัวเมืองสร้างขึ้นล้อมรอบบริเวณใช้เป็น

ที่อยู่อาศัย เป็นแนวคู ๓ ชั้น บางตอนปรับระดับให้สามารถกักเก็บน�้าได้
เมืองฝำง ใน พ.ศ. ๒๔๑๖ พระเจ้าอินทรวิชัยได้พบซากเมืองและเข้าใจว่าเป็นเมืองฝาง
อ.ฝำง หรือเวียงไชยปราการ ในต�านานพงศาวดาร จึงได้โปรดให้ซ่อมแซมและ
ปฏิสังขรณ์เมืองขึ้นใหม่ให้ชื่อว่า “เมืองฝาง” มีเส้นทางผ่านไปเมืองเชียงใหม่
ได้ทั้งเมืองเชียงดาวและเมืองพร้าว
“เมืองสบฝาง” ตั้งอยู่บนฝั่งเหนือของแม่น�้ากกตรงบริเวณสบฝาง
น�้ำฝำง ที่แม่น�้าฝางไหลลงสู่แม่น�้ากก มีพระธาตุสบฝางตั้งอยู่บนเนินฝั่งตรง

อ.ไชยปรำกำร กันข้ามด้านทิศใต้ของแม่น�้ากก ชื่อเมืองสบฝางปรากฏในพงศาวดาร
เชียงแสน กล่าวถึง สถานที่พระพุทธเจ้า ได้เสด็จโปรดสัตว์จากเมือง

อ.แม่สรวย พาราณสี ขึ้นตามแม่น�้าคงคา (สาละวิน) ผ่านมาทางแม่ระมิง (แม่น�้าปิง)
และสถานที่หลายแห่ง อาทิ ดอยสุเทพ วัดบุปผาราม (สวนดอก) ถ�้าเชียงดาว
ถ�้าตับเต่า แล้วเสด็จไปสบฝาง และในแผนที่มณฑล ร.ศ. ๑๒๕ (พ.ศ. ๒๔๔๗)

น�้ำแม่ลำว ปรากฏชื่อ “เวียงแข่ร้าง” บนแม่น�้ากกใกล้ต�าแหน่ง สบฝาง เชื่อว่าเป็น
ต�าแหน่งเมืองเดียวกัน
น�้ำแม่ปิง
น�้ำแม่ป๋ำม

อ.เชียงดำว อ.พร้ำว อ.เวียงป่ำเป้ำ

น�้ำแม่ปิง น�้ำแม่งัด

อ.แม่แตง

N
น�้ำแม่ขอด
18 � 58’ N แผนที่กองโบราณคดี เลขที่ กบค.๕ (๖-๑๔) ร.ศ. ๑๒๕
98 � 54’ E 20 km. พ.ศ. ๒๔๔๗, หอจดหมายเหตุแห่งชาติ

150 150 l