Page 110 - BOEK SELG.indb

Rudolf Steiner — Leven en Werk ǁ Band I
gebleven waaraan ik gedurende mijn hele leven met de grootste vreugde heb kunnen terugdenken: de lange, slanke arts met zijn krachtig voort- gaande tred, steeds in de rechterhand een paraplu die hij altijd zo vasthield dat die aan een kant naast zijn bovenlichaam heen en weer bungelde; en ik als tienjarige jongen aan de andere kant, met volle overgave gericht op wat de man zei.’ 105
De kwaliteit van ontmoetingen
Heinrich Gangl, Franz Maräz en Carl Hickel waren zonder twijfel lotsbe- palende persoonlijkheden voor Rudolf Steiner. Mensen die richtinggevend waren en nieuwe mogelijkheden openden in een leeftijds- en ontwikkelings- fase van het kind die later door Steiner in zijn voordrachten over pedago- gie op bijzondere wijze beschreven is. Een fase waarvoor sterke verinnerlij- king en het nieuw vormgeven van verbindingen kenmerkend zijn.106
Gedurende deze periode van grote onzekerheden met zijn nadruk op het gevoel, is voor het proces van het zichzelf vinden en voor het verloop van de verdere biografie veel afhankelijk van de kwaliteit van ontmoetingen:
‘Waar het in deze tijd om gaat, is dat het kind wie dan ook vindt die in ze- kere zin als beeld bij hem blijft; of het daarbij om een of meerdere perso- nen gaat, is van mindere betekenis.’ 107
Rudolf Steiner schetste voor pedagogen, hoe de persoonlijkheden die in deze periode centraal staan, het kind in een periode van omwenteling en “inner- lijke levenscrisis” stabiliteit verlenen.
Na een fase van verzwakt innerlijk evenwicht, als gevolg van het verliezen van de wereld waarop het tot dan toe steunde, kunnen de mensen die zo’n belangrijke plaats innemen er wezenlijk toe bijdragen dat het kind de ver-
105 Ibidem, p. 29. Ned. uitg., p. 35.
106 Zie Hans Müller-Wiedemann: Mitte der Kindheit. Das neunte bis zwölfte
Lebensjahr. Beiträge zu einer anthroposophischen Entwickelungspsycholo- gie. Stuttgart: Verlag Freies Geistesleben 2017, en Peter Selg: “Ich bin an- ders als Du.” Zum Selbst- und Welterleben des Kindes in der Mitte der Kind- heit. Arlesheim: Verlag des Ita Wegman Instituts 2011.
107 Rudolf Steiner: Dornach, o1.01.22. Die gesunde Entwickelung des Menschen. Eine Einführung in die anthroposophische Pädagogik und Didaktik. [GA 303], p. 181. [cursivering PS]
110