Page 43 - STAV broj 353

parlamentarizma, iako se može kaza- Alžirski režim, analitičari su saglasni, ne isključili vojno rješenje. Marokanski
ti da je Maroko danas, pored Kuvajta predstavlja direktnu vojnu upravu, već kralj Muhamed VI odbio je komentirati
i Tunisa, u formalnom smislu demo- jedan od najnetransparentnijih režima situaciju oko Zapadne Sahare, izjavivši
kratska, ali jasno prozapadno orijenti- koji čini mreža vojnih, političkih i eko- da se o tom pitanju “ne može pregova-
rana arapska zemlja. Iako treba imati nomskih elita koje su, uprkos turbulen- rati”. Tenzije s Alžirom, rekao je, neće
u vidu da njen monarhistički sistem u cijama, uspjele da vladaju zemljom bez utjecati na suverenitet Maroka nad spor-
znatnoj mjeri ograničava praktični uči- prekida od stjecanja nezavisnosti. Radi- nim teritorijama.
nak i moć parlamentarizma, budući da kalna promjena političkog sistema sto- S druge strane, “Polisario”, u izjavi
je stvarna vlast ipak skoncentrirana u ga je praktično nemoguća. Režim je bio načelnika štaba Saharske narodnooslo-
rukama kralja i njegovih savjetnika, na primoran napraviti određene koncesije bodilačke armije (SPLA) Mohameda
čije odluke slobodno izabrani parlament izborom novog predsjednika republike. Al-Walija Akike, izrazio je spremnost
nema utjecaja. da nastavi gerilsku borbu za oslobađanje
Protekle decenije Partija pravde i ra- VIŠEDECENIJSKE NAPETOSTI teritorija Zapadne Sahare koji je okupi-
zvoja PJD, politički pokret umjerenih Odnosi između Alžira i Maroka bili rao Maroko, obećavši nastavak oružanog
marokanskih islamista, bila je većinska su napeti decenijama, a međudržavna otpora. Maroko kontrolira dvije trećine
parlamentarna snaga koja je kontrolira- granica zatvorena od 1994. Jedan od važ- Zapadne Sahare, uključujući obalu na
la vladu. No, na posljednjim parlamen- nih razloga tenzija jeste neslaganje oko Atlantskom okeanu, dok “Polisario”
tarnim izborima održanim u septembru Zapadne Sahare, teritorije koju je Špa- kontrolira jednu trećinu na istoku. Iz-
2021. ova jedina legalna islamistička po- nija unilateralno napustila 1975, da bi je među zaraćenih strana nalaze se mirov-
litička partija u Maroku doživjela je ka- potom okupirao Maroko i dijelom Mau- ne snage UN-a, a Maroko je izgradio zid
tastrofalan poraz, nakon njene decenij- ritanija. Alžir je decenijama podržavao u pijesku u dužini od 2.600 kilometa-
ske vladavine. Izbore je izgubila u korist Front “Polisario”, oslobodilački pokret ra koji je miniran. Riječ je o najdužem
koalicije sekularnih stranaka koje su se Saharaca, koji se bori za nezavisnost od zidu vojne prirode u modernoj povijesti
svrstale uz kralja i dvor. Maroka, insistirajući na uspostavljanju rata. “Polisario” je razočaran nedavnom
Poraz marokanskih islamista odraz Saharske Arapske Demokratske Repu- rezolucijom Vijeća sigurnosti 2602, ko-
je širih autoritarnih tendencija koje su blike (SADR), dok Maroko tu teritori- jom se mandat mirovne misije UN-a u
zahvatile arapski svijet nakon poraza re- ju smatra svojom. Ovaj spor doveo je do Zapadnoj Sahari produžava na još jednu
formskog buđenja poznatog kao “Arapsko toga da je Alžir odlučio prekinuti diplo- godinu. Dokument donesen u oktobru
proljeće”. Od 125 poslanika u Parlamen- matske odnose s Kraljevinom Maroko pozvao je sukobljene strane da nastave
tu, islamistički PJD zadržao je samo 13, od 24. augusta 2021. Tenzije između su- pregovore pod pokroviteljstvom UN-a.
što svjedoči o ozbiljnosti poraza PJD-a, sjeda pojačane su nakon 3. novembra, “Polisario”, pak, najavljuje da su Saharci
koji je svoje ranije pobjede zasnivao na kada je alžirski predsjednik Abdelma- spremniji nego ikada da se suprotstave
borbi za veću demokratizaciju društva djid Tebboune objavio da su trojica Al- marokanskoj vojsci, bez obzira na sna-
i reforme ekonomskog sistema. Nakon žiraca ubijena u bombardiranju njiho- gu njenih saveznika i kvalitetu njenog
poraza islamista, kralj Muhamed VI kon- vih kamiona na pustinjskom autoputu u oružja i tehnologije.
solidirao je svoju autoritarnu vlast, a imat Zapadnoj Sahari. Alžir je za ovaj napad
će i lakšu kontrolu nad Parlamentom i optužio marokanske snage stacionirane ČIJA JE ZAPADNA SAHARA
Vladom, koji su mu svakako odaniji od u Zapadnoj Sahari, obećavši da njiho- Alžirski ministar vanjskih poslova
prethodnih islamista. va smrt neće proći nekažnjeno. Alžir- Ramtane Lamamra smatra da je ponaša-
Nakon dugogodišnje vladavine pred- ski parlament odlučio je da će podržati nje Maroka vođeno ekspanzionističkom
sjednika Abdelaziza Bouteflike, koji je bio sve mjere protiv Maroka nakon ubistva politikom, naglasivši da Rabat “nika-
na vlasti od 2009. do 2019, i protesta koji triju svojih državljana. Zastupnici nisu da nije priznao ni Islamsku Republiku
su proteklih godina potresali ovu zemlju
i time primorali bivšeg predsjednika da
odustane od petog mandata, za predsjed-
nika države 2019. izabran je Abdelma-
djid Tebboune, čime je u Alžiru došlo
do stanovite tranzicije vlasti. Naravno,
ne treba se zavaravati da su samo pro-
testi srušili vlast Bouteflike. I vojska je
podržala njegovo svrgavanje.
Alžir je, za razliku od Maroka, kon-
zervativne prozapadne monarhije, revo-
lucionarna antikolonijalna država koja
je zadržala socijalistički sistem ekonom-
skog upravljanja i autoritarna je repu-
blika kojom iz sjene, kao i u Egiptu,
upravlja vojska, koja predstavlja naj-
snažniju instituciju u zemlji. Vojska je
izvojevala i pobjedu nad francuskim ko-
lonizatorima i od tada ima vodeću ulogu
u upravljanju državom, ali ne direktno
već posredno. Alžirsku političku elitu i
režim koji upravlja državom Alžirci de-
finiraju terminom “Le Pouvoir” (moć).

STAV 10/12/2021 43