Page 31 - STAV broj 418

se i priželjkuju, neki javno, a neki tajno, na jesu, ali on osobne nije) pokušati iskoristi- normalnoj diplomatskoj praksi međunarodne
tome da Republika Türkiye napusti svoj do- ti sve političke i demokratske mehanizme saradnje, posebno u slučajevima kada je An-
sadašnji nezavisni kurs kao suverena i snaž- u svoju korist. kara težila produbljivanju saradnje sa zemlja-
na regionalna sila s potencijalima da postane Važno je podsjetiti, posebno za mlađe ma islamskog svijeta. Prije dvije decenije,
jedna od globalno najrelevantnijih država. generacije koje ne poznaju Republiku Tür- kada je Erdoğan prvi put izabran za premi-
Činjenica je da su februarski potresi kiye iz ranijih vremena, da je u modernoj jera, zemljom se upravljalo po parlamentar-
koji su razorili dijelove južne Turske znatno Republici jedan od uobičajenih načina smje- nom sistemu. Referendumom koji je prove-
pojačali pritisak na turskog predsjednika ne vlasti prije demokratije koju je donijela den 2017. turski građani su se opredijelili za
Recepa Tayyipa Erdoğana, koji se već duže AK partija i Erdoğan kao njen osnivač i li- predsjednički sistem, poput onog u Americi
vrijeme suočava s brojnim unutarnjim i der u iznimnim situacijama korišten vojni ili Francuskoj, gdje je vlast parlamenta i vla-
vanjskim izazovima, tako da neki u tome udar ili puč kao uobičajeni mehanizam u de reducirana u odnosu na vlast predsjedni-
vide katalizator i šansu za njegov poraz i zapadnom arsenalu smjene režima. Svaki ka Republike. Pored ekonomskog razvoja,
svrgavanje s kormila države demokratskim puč u Republici Türkiye bio je realiziran emancipacije islama, regionalnog utjecaja i
sredstvima na predstojećim izborima. Pred- pod patronatom tzv. demokratskog zapada. drugih dostignuća, ono što se može smatrati
sjednik Erdoğan predsjedava oslabljenom Republika Türkiye doživjela je četiri takva Erdoğanovim najvećim uspjehom jeste obuz-
ekonomijom i zbog toga je postao meta ne- vojna puča, od njenog osnivanja 1923. do davanje političkog utjecaja vojske na civilnu
gativnih medijskih kampanja. Pored toga, 2000. Svim tim vojnim udarima prethodili vlast u Republici. Erdoğanova vlast smanji-
turski predsjednik suočava se s neobično su neki zajednički faktori, npr. pogoršanje la je ovlasti turske vojske, uspostavivši punu
odvažnim i riješenim frontom šest opozicio- ekonomskih prilika u državi, normalizacija, demokratsku civilnu kontrolu nad oružanim
nih stranaka koje žele vidjeti njegov politički odnosno omekšavanje političkih odnosa s snagama iz kojih su dolazili svi pučevi od
kraj, iako ovaj opozicioni front nije toliko bivšim Sovjetskim Savezom ili pak s Islam- proglašenja Republike do danas.
jedinstven i ideološki koherentan koliko se skom Republikom Iran, i to posebno nakon Erdoğan je zahvaljujući demokratskoj po-
predstavlja u medijima. Također, Erdoğan je Islamske revolucije 1979. dršci građana eliminirao sposobnost vojske
već duže vrijeme predmet kontinuiranih na- Kombinirani i kumulativni efekat i re- da ruši civilnu vlast kad god to poželi neki
pada nekih centara moći na Zapadu (ali i na zultat svih turskih vojnih pučeva imao je za general ili kad god to narede politički centri
Istoku), koji i ne kriju da podržavaju tursku cilj vraćanje Ankare pod komandu zapadne na Zapadu po modelu daljinskog upravlja-
opoziciju. Uprkos ovim izazovima, Erdoğan politike i potvrđivanje lojalnosti Republike ča. Naravno, takvom politikom vraćena je
kao iskusni državnik i politički vuk ničim Türkiye politici zapadne alijanse, odnosno stvarna uloga oružanim snagama i obnov-
ne pokazuje da će ustuknuti pred izazovima ometanje i sprečavanje bilo kakvog ozbiljnog ljen ponos i ugled vojske kao važne poluge
već će kao političar koji nije izgubio ni jedne približavanja Ankare Moskvi ili pak Teheranu, odbrane države i naroda od stvarnih, a ne
političke izbore (kandidati njegove stranke čak i u situaciji kada se radilo o uobičajenoj i izmišljenih neprijatelja.

STAV 10/3/2023 31