Page 33 - STAV broj 205

ODBACIVANJE SPORAZUMA O BREXITU I TEREZIN PLAN B

Cijeneći političke tenzije unutar Velike Britanije tokom 2017. i 2018. poraz Tereze Mey, ali, ipak, sutradan, 16. januara 2019. godine, isti
godine, njen izlazak iz EU ponekad se činio sasvim izvjesnim, a po- zastupnici s 325 glasova dali su povjerenje njoj i njenoj Vladi, a za
nekada vrlo neizvjesnim. Neizvjesnost je radikalno pojačana počet- smjenu je glasalo 306 zastupnika. Tijesnu većinu podrške Terezinoj
kom 2019. godine, nakon što je Parlament Britanije odbacio Spora- Vladi osigurali su gotovo svi zastupnici Konzervativne stranke, iako
zum o Brexitu postignut s EU. Britanski otpori razlazu s EU su veliki, je prethodnog dana njih 118 s 10 zastupnika Demokratske sindi-
ali su uporne i težnje da se Brexit realizira. Kriza Brexita je očita, jer kalne stranke iz Sjeverne Irske glasalo protiv Sporazuma o Brexitu.
su u opticaju ideje da se referendum ponovi, uz ocjene da bi se u Za smjenu Terezine Vlade glasali su laburisti, Škotska nacionalna
ponovljenom referendumu narod odlučio za ostanak u EU, čega se stranka i liberali.
premijerka Mey boji pa odbacuje tu ideju. Protivnici ponovnog re- U situaciji kada je odbačen Sporazum o Brexitu, uz opstanak Vlade
ferenduma su konzervativci koji su i pokrenuli razdruživanje s EU. Tereze Mey, ona je najavila da će ubrzo otkriti svoj plan B. U konci-
Prema naprijed navedenom, u razmatranju su dvije opcije britanskog piranju plana B Tereza je imala na raspolaganju da predloži Brexit
napuštanja EU: sporazumno i bez sporazuma. Najutjecajniji politički bez dogovora; odlaganje datuma (29. mart 2019. godine) izlaska iz
autoriteti u Velikoj Britaniji iznosili su razne, suprotstavljene prijed- EU; rad na promjeni ponuđenog, a odbačenog Sporazuma za Brexit;
loge. Jedni su zahtijevali bezuvjetni izlazak iz EU, bez posebnih veza ponovni referendum; ostanak u EU. Opozicija je upozorila Mey da
s EU. Drugi, među kojima je i Mey, tražili su da zadrže trgovinske i u svom planu B mora isključiti mogućnost izlaska Velike Britanije iz
carinske povlastice u EU simulirajući članstvo, a da izađu iz EU, što EU, bez Sporazuma koga treba da odobri Parlament.
je u značajnom proturječno. Laburisti predlažu da Britanija ostane u Premijerka Mey je odbacila zahtjeve za odlaganje konačnog izlaska
carinskoj uniji s EU, ali ne unutar jedinstvenog tržišta. Neki, pak, in- Velike Britanije iz EU. Ona i dalje insistira da se članstvo njene ze-
sistiraju da Britanija za period od pet godina ostane u carinskoj uniji mlje u EU i formalno i stvarno okonča 29. marta 2019. godine. Sve
i unutar jedinstvenog tržišta, a da se takvo rješenje nakon isteka pet je manja i manja vjerovatnoća da se Brexit može dogoditi u tom roku.
godina preispita. Nisu zanemarivi prijedlozi da se organizira novi re- Pod pritiskom javnog mnijenja i širenja otpora protiv Brexita u re-
ferendum ili pak da se Brexit zaustavi, a Britanija ostane članica EU. dovima konzervativaca, premijerka Mey je odustala od radikalnog
Postignuti Sporazum o Brexitu bio je 15. januara 2019. godine pred- stava da će izvesti Veliku Britaniju iz EU, ili sa sporazumom ili bez
met glasanja u Parlamentu Velike Britanije, u kome, od ukupno 650 sporazuma. Britanski Parlament 29. januara 2019. godine odbacio
zastupnika, Konzervativna stranka Tereze Mey ima 317 zastupnika, je prijedloge da se Brexit dogodi bez sporazuma. Uslijedit će novi
a njih podržava i 10 zastupnika Demokratske unionističke stranke pokušaji premijerke Mey da s EU o granici Irske i Sjeverne Irske po-
Sjeverne Irske. Protiv Sporazuma je glasalo 432 zastupnika, što je stigne bolji sporazum od onog koga je Parlament Britanije odbacio
više od dvije trećine, a za Sporazum je glasalo njih oko 202. Dakle, 15. januara 2019. godine. Amandman kojim su konzervativci tražili
protiv Sporazuma su se izjasnili preko trećine zastupnika Terezine, alternativu za irsku “tvrdu granicu” Parlament je usvojio s 317 gla-
vladajuće Konzervativne stranke. To je ocijenjeno kao katastrofalan sova “za” i 301 “protiv”.

Macronu sugerirao da Francuska napu- Katalonije za osamostaljenje. Odlučnim je značaj španskog članstva u EU, NATO,
sti EU, obećavajući da će SAD njegovoj mjerama protiv katalonskih seperatista, UN... jer su sve međunarodne organizacije
zemlji u tom slučaju dati trgovinski ugo- uvođenjem vanrednog stanja i na druge smatrale da je problem Katalonije unu-
vor bolji od EU u cjelini. Izolacionizam u načine, Vlada Španije demonstrirala je vi- tarnje pitanje koga treba riješiti u okviru
obliku insistiranja na klasičnom suvere- soku kvalitetu svog državnog suverenite- aktuelnog Ustava Španije. Zemlje EU od-
nitetu “država – nacija” na vanjskom po- ta. Predsjednik EK Jean-Claude Juncker bacivale su mogućnost dati politički azil
litičkom planu pokazuje antidemokratska rekao je da EU ne želi odvajanje Katalo- vođi katalonskih seperatista Carlesu Puig-
ponašanja i ambicije kojima se ugrožavaju nije od Španije jer bi to “ohrabrilo ostale demontu i njegovim saradnicima. Također,
druge nacije i države. Uočavajući taj pro- regije da učine isto, što bi zakompliciralo zvaničnici EU odbacivali su mogućnost
blem u ponašanju predsjednika Trumpa, upravljanje Evropskom unijom”. Pred- da razgovaraju s Puigdemontom, koji je
bivši predsjednik SAD-a Barack Obama sjednik Evropskog parlamenta Antonio svoju seperatističku propagandu usmje-
upozorio je da “Amerikanci moraju da Tajani rekao je da “niko u Evropskoj uniji rio protiv EU ističući da njeni zvaničnici
budu oprezni u odbrani demokratije ili neće podržati katalonske vlasti ako osta- “uništavaju Evropu”.
riskiraju da krenu putem nacističke Nje- nu pri odluci o proglašenju nezavisnosti Važna su upozorenja Velikoj Britaniji
mačke iz tridesetih godina prošlog stolje- od Španije”. da ona, pored integracijskih ekonomskih,
ća”. Dakle, vjerovatno je da Obama sma- Britanska premijerka Mey stala je na Brexitom otvara i brojna druga pitanja,
tra kako Trump vrijednosti demokratije stranu Vlade Španije uz osude katalonskih kao što su interesi Škotske i interesi Gi-
unutar SAD-a ne produžava u vanjskoj seperatista, ističući da je nužno osigurati braltara, čiji su građani glasali za osta-
politici. Češka, Slovačka, Poljska i Ma- vladavinu prava i poštivanje Ustava Špani- nak u EU. Španija smatra da je Gibraltar
đarska također insistiraju na klasičnom je. Širom Španije, uz isticanje zastava EU njena teritorija koju London treba vratiti
suverenitetu u okvirima “država – naci- i zastava Španije, demonstrirali su “unio- pod upravu Madrida. Brexit aktuelizira
ja”, iako su članice EU. nisti”, protivnici katalonskih seperatista. i poziciju Britanaca u Španiji. Proizlazi
Kada je Parlament Katalonije jednostrano da izlazak Velike Britanije iz EU aktivira
BREXIT OTVARA PANDORINU proglasio nezavisnost od Španije, pred- i pojačava težnje Škotske i Gibraltara za
KUTIJU SEPARATIZMA sjednik Evropskog vijeća Donald Tusk izlazak iz Velike Britanije. Pored ostalih, i
Negativne posljedice Brexita razno- rekao je da “novonastala situacija neće takvi problemi daju za pravo onima koji,
vrsne su i smatra se da dodatno podstiče utjecati na odnose između EU i Španije protiveći se Brexitu, ističu da je njegovo
unutarnju dezintegraciju pojedinih čla- jer se, posmatrano iz ugla EU, ništa nije pokretanje nepromišljen potez, čije je ne-
nica EU. Naprimjer, u Španiji, upravo promijenilo. Španija je i dalje naš jedini gativne, bliže i kasnije posljedice u njiho-
u vrijeme Brexita, eskalirali su zahtjevi sagovornik.” U takvoj situaciji naglašen voj ukupnosti sada teško predvidjeti. n

STAV 7/2/2019 33