Page 43 - STAV broj 206

da nosioci liberalnih, demokratskih i decenijama postigli u pogledu integrira-
kozmopolitiskih ideja i politika zadrža- nja migranata u svoj ambijent. Dakle, u
vaju svoj identitet u formi, ali ga gube u Evropi je na sceni sukob između demo-
suštini, počesto prihvatajući desničarske kratskih težnji za povezivanje, integra-
ideje kao svoje, što se događa u procesu cijom različitosti i težnji za distancom
borbe radi pribavljanja podrške glasača, evropskih društava i kultura od različi-
pobjede na izborima, preuzimanja ili odr- tosti, borbom protiv različitosti.
žavanja na vlasti. Desničari manipuliraju nacionalnim
Analitičari političkih kretanja širom emocijama. Izmišljaju i propagiraju ne-
svijeta ocjenjuju da ekspanzija međusobno istine o ugrožavanju “svojih” nacional-
povezanih desničarskih ideologija, pokre- nih interesa i nude rješenja koja su izraz
ta, političkih partija i raznih organizacija međunacionalnog antagoniziranja. Nes-
civilnog društva širom Evrope čini direk- posobni su da daju rješenja za probleme
tne prijetnje miru i sigurnosti. Tako, napri- koji izlaze iz okvira uskonacionalnog kao
mjer, na zabrinjavajuću tendenciju širenja posljedica nužne globalizacije i međuo-
i jačanja desničarske destrukcije, krajem visnosti država i naroda.
januara 2019. godine, putem deklaracije za Milioni muslimana lojalno su integri-
javnost ukazala je grupa od 30-tak ugled- rani u društva evropskih država. Dominan-
nih i utjecajnih intelektualaca iz evropskih tno pozitivne strane prisustva muslimana u
zemalja, među kojima su Bernard-Henri Evropi i njihovog doprinosa razvoju evrop-
Lévy, Ismail Kadaré i Abdulah Sidran. skih društava i država desničari ignoriraju
Oni su zabrinuti što je moguće i vjerovat- i iskrivljeno predstavljaju zabrinjavajućom
no da na izborima za Evropski parlament, ekspanzijom ksenofobije u obliku islamo-
maja 2019. godine, desničari ojačaju, pa su fobije. Na taj problem u svojim naučnim
pozvali građane širom Evrope da putem istraživanjima ukazuje Armina Omerika,
svojih glasova odbace katastrofalnu plimu profesorica historije islama na Univer-
populizma i desničarenja. zitetu Goethe u Frankfurtu. I albanski
Iz ambijenta stranaka ljevice i centra, predsjednik Edi Rama ukazao je na štetu
na rizike za mir i sigurnost zbog jačanja koju čine evropski političari putem svojih
desničarske ksenofobije, upozoravalo se antimuslimanskih stavova, zaključujući
putem poruka, ako umjesto desničara “pro- u vezi s tim da oni praktički, putem svoje
gresivne snage ne preuzmu vodstvo”, da će islamofobije, “investiraju u radikalizaciju”
se od Evrope “stvoriti čudovište”. Sve veći koja se pojačava ako se negira ili blokira
uspjesi desničara i njihovo širenje u brojnim evropska perspektiva Albanije, u kojoj su
evropskim zemljama smatra se snažnom većinski muslimani.
tendencijom u otporu politikama prihvata Nasuprot desničarskim organizacija-
migranata. Otpor prihvatu migranata izraz ma koje djeluju s karakteristikama mr-
je šire tendencije u jačanju evroskepticiz- žnje prema islamu i muslimanima, brojni
ma i ksenofobije (islamofobije, antisemi- državnici, politički lideri i utjecajne lič-
tizma...), što je direktan sigurnosni rizik. nosti u raznim oblastima kulture i nauke
Pored ostalog, sagledavanje uzroka, promoviraju stav da su islam i muslima-
tokova i posljedica radikalnog desničar- ni dio Evrope, da muslimani trebaju ži-
skog organiziranja i djelovanja izazov je vjeti zajedno s kršćanima, a ne bukvalno
za društvene nauke, državnike i lidere jedni pored drugih. U zastupanju takvih
najutjecajnijih političkih subjekata koji univerzalno ljudskih stavova naročito se
Emmanuel Macron “frapiran sličnošću se zalažu za mir, sigurnost i prosperitet ističe kancelarka Njemačke Angela Mer-
između vremena u kojem živimo i perio- svojih zemalja, regija, kontinenata i svi- kel. Optimizam o perspektivi mira i si-
da između dva rata. (…) Evropa se danas jeta u cjelini. gurnosti koji se gradi po osnovu takvih
suočava s rizikom da bude raskomadana univerzalno ljudskih stajališta umanjuje
nacionalističkom leprom”. IDEOLOŠKI I POLITIČKI se razočarenjima zbog narastajućeg kse-
Početkom 21. stoljeća, organiziranije i PRAVCI DESNIČARSKIH nofobičnog (islamofobičnog, atisemit-
intenzivnije nego ranije, protiv EU su se ORGANIZACIJA I POKRETA skog…) organiziranja i djelovanja.
usmjerile ideologije i politike uzročnice Evropski desničari, izolacionisti, za-
Drugog svjetskog rata, odnosno ideologi- lažu se za povratak nacionalnih valuta PRIMJERI DESNIČARSKIH
je i politike koje su ubrzo poslije tog rata umjesto eura, zabranu priliva migrana- UTJECAJA ŠIROM EVROPE
bile prijetnja miru u razmjerama koje su ta iz muslimanskih zemalja, restrikcije U pojedinim državama Evrope na vla-
motivirale nastanak i razvoj EU u cilju u ispoljavanju islamske vjerske prakse, sti su desničarske partije, a u nekima, gdje
sprečavanja ratova na evropskom tlu. propagirajući da islam nije vjera već da je su na saveznom nivou vladajuće snage lje-
Liberalne, demokratske i kozmopo- radikalan politički pokret koga u Evropi vice i centra, na nivou regija tih država
litske snage širom Evrope i svijeta su treba zabraniti. Takvi stavovi odbacivanja desničari su dominantna i vladajuća po-
ugrožene, razjedinjene i međusobno an- različitosti naspram kultura koje desničari litička snaga. U Francuskoj su desničari
tagonizirane, upravo po osnovu efekata smatraju “svojim” i superiornim upravo u zabrinjavajućoj ekspanziji. Desničar-
djelovanja desničarskih ideologija, nji- onako kako ih tretira fašizam dovode u ka Marine Le Pen, kao kandidat na za-
hovih politika i propagandi. To su ne- pitanje rezultate koje su liberalna demo- dnjim predsjedničkim izborima, dobila
gativni procesi koji ponegdje rezultiraju kratska društva i države EU u proteklim je 33,9 posto glasova, a njen otac, također

STAV 14/2/2019 43