Page 31 - STAV broj 361

prava. Ova činjenica čini temu kojom se na procese koji su se dešavali prije same Poređenje broja logora za prognano
Cikotić i Muslimović bave u svojoj knji- agresije na RBiH. Djelovanje SR Jugo- stanovništvo i zarobljenike jasno ukazu-
zi posebno interesantnom i vrijednom. slavije, kao zaraćene strane, dijele na tri je da je, od ukupno 679 formiranih, SRJ
Autori vode čitaoca od općeg konteksta etape: politički ekstremizam u funkciji formirala 81 posto, RH 18 posto, a RBiH
agresije na Bosnu i Hercegovinu, histo- opravdanja agresije i mobilizacije sopstve- 1 posto. Iako nema podataka o broju ci-
rijskog okvira ka razmatranjima kulturo- nih snaga; terorizam kao koncept i kao vila i vojnika u tim logorima, već iz same
cida, sudskih presuda i druge relevantne metod “blitz kriega” za postizanje velikih distribucije se može zaključiti da je najve-
dokumentacije koja omogućuje kompara- početnih “uspjeha” te klasičnu agresiju ći broj ljudi odvođen u logore na samom
tivnu analizu počinjenih zločina. Cikotić kojom se trebalo dovršiti zaokruživanje početku rata, a samim tim nedvosmisleno
i Muslimović nastoje da ukažu na niz či- etnički “očišćene” teritorije uz stvaranje doći do zaključka o tome ko je planirao i
njenica koje idu u prilog hipotezi da je na privida funkcionalne države koja samo započeo rat, te koja je strana u kojoj mjeri
RBiH izvršena agresija od njenih susje- čeka svoje priznanje. bila spremna za taj rat.
da, a koje se nalaze u presudama nadlež- Stoga, debatu o karakteru rata autori Ostatak analize referira se na optužni-
nih međunarodnih i domaćih sudova te zaključuju konstatirajući da “karakter po- ce i presude tri vrste sudova, i to Haškog,
u samoj činjenici da su upravo susjedne litika daje odgovor o karakteru rata”, gdje onih u agresorskim “zaraćenim stranama”
države potpisnice Dejtonskog mirovnog “odluke o miru donose isti oni politički te onog u BiH. Iako je ova vrsta analize
sporazuma, što implicira njihov status faktori koji su donosili odluke o započi- zasnovana na nepobitnim činjenicama,
zaraćenih strana, a nikako “garanta” Mi- njanju rata”. Teorijsku tenziju i odgovor ona uveliko trpi zbog mnoštva ograni-
rovnog sporazuma, kako se to, u posljed- na pitanje da li je na BiH izvršena agresija čenja ovih sudova da zaista procesuiraju
nje vrijeme, nastoji predstaviti. ili se radi o građanskom ratu autori rješavaju sve odgovorne za zločine počinjene u pro-
Posebnu opasnost, prema autorima, na originalan način sugerirajući da u gra- teklom ratu. Imajući u vidu da se Haški
predstavlja pokušaj izjednačavanja od- đanskom ratu “nijedna zaraćena strana ne tribunal bavio najodgovornijim licima,
govornosti za protekli rat, pa ovo istra- dovodi u pitanje opstojnost odnosne drža- ovaj dio analize daje mnoštvo odgovora
živanje nastoji dati svoj doprinos upravo ve, već se dovodi u pitanje nosilac vlasti”, na pitanja o samoj političkoj i vojnoj od-
na ovom planu sugerirajući da se prošlost podsjećajući na presudu Međunarodnog govornosti različitih učesnika.
vrlo često falsificira, ali ne zbog prošlosti suda pravde Republici Srbiji za nespreča- Tako je, od ukupnog broja od 122 op-
koliko zbog budućnosti. Autori ukazuju vanje. U konačnici, autori zaključuju da tuženih, onih iz SRJ bilo 70,5 posto, iz
se “ishod rata mjeri stepenom postizanja RH 21,3 posto, a iz RBiH 8,2 posto, dok
ciljeva”, kritizirajući tezu o nepostojanju je broj kažnjenih ukupno 76, od čega 70
pobjednika i poraženog i stavljajući je u posto iz SRJ, 22,4 posto iz RH te 7,9 posto
kontekst agresorskih ciljeva o prekidu iz RBiH. Međutim, podaci o broju godina
postojanja BiH kao države i neostvare- izrečenih u vidu sudskih kazni dopunjava-
nja tih ciljeva. ju ovu analizu ukazujući da je, od ukupno
Drugi dio rada predstavlja glavni istra- 1.363 godine zatvorske kazne, 76,7 posto
živački napor i kvantitativnu analizu po- dodijeljeno SRJ, 19,7 posto RH te 3,7 po-
dataka prikupljenih u odnosu na šest vari- sto RBiH. Podaci o broju optuženih i ka-
jabli iz ustanovljenog analitičkog okvira. žnjenih civila na najvišim rukovodećim
Broj i geografske lokacije pronađenih ma- pozicijama dodatno osvjetljavaju namje-
sovnih grobnica neumoljivo ukazuju na re i političke ciljeve strana u sukobu pa je
činjenicu da je na teritoriji pod kontro- na strani SRJ kažnjeno 12, RH 4, a RBiH
lom “zaraćene strane” SRJ pronađeno nijedan civilni rukovodilac.
80,59 posto od ukupno 440 tih spo- Kada je u pitanju vrsta zločina, ta-
menika civilizacijskog srama. Osim kođer je jasno da je samo SRJ osuđivana
toga, broj žrtava u tim masovnim za planiranje i naređivanje, udruživanje
grobnicama ukazuje da je 92 posto radi počinjenja, saučesništvo te pomaga-
svih žrtava pronađeno na terito- nje i podržavanje genocida kao najtežeg
riji pod kontrolom SRJ. oblika ratnog i zločina protiv čovječnosti.
Uništavanje vjerskih objeka- Najvrednija analiza odnosi se na zbir-
ta, kao naredni dio analize, pred- ne podatke o broju optuženih i osuđenih,
stavlja uvid u zločin kulturocida gdje bi najvažniji podatak bio ukupni
koji se provodio i nad sakralnim procenat broja optuženih i kažnjenih pri-
objektima u cilju eliminiranja padnika tri zaraćene strane od ukupnog
nečijeg postojanja na određe- broja 674. No, procentualni pregled bro-
nim prostorima i predstavlja ja kažnjenih za zločine protiv čovječnosti
eklatantan dokaz političkih presuđen od svih sudova najjasnije govo-
ciljeva agresorskih strana ri o stepenu krivice i odgovornosti strana
u sukobu. Podaci o stepe- u sukobu, gdje je 71,85 posto kažnjenih
nu štete u vidu porušenih, iz SRJ, a 28,15 posto iz RH. RBiH nema
devastiranih ili oštećenih osuđenih po ovom osnovu. Zbirni podaci
objekata Islamske zajedni- o godinama kazni za zločine tokom rata
ce nedvosmisleno ukazuje u BiH nadopunjuje prethodnu crno-bije-
na količinu i vrstu ove vrste lu sliku, ukazujući da skoro 74 posto ili
zločina, ali propušta da po- 4.767 i po godina presuđena SRJ, 865 i po
nudi pojedinačni “doprinos” godina ili 13,4 posto RH, a 818 godina ili
zaraćenih strana SRJ i RH. 12,7 posto RBiH. n

STAV 4/2/2022 31