Page 18 - Zamansızlık ve Kader Gerçeği

16 ZAMANSIZLIK VE KADER GERÇEĞİ

uzak laş tık la rı nı fark et miş ti. Slip her'ın bu keş fi ev re nin ge niş le di ği ni gös -
te ren ilk ipu cuy du. Bu bi lim adam la rı nın teo rik he sap la ma la rı o za man
çok il gi çek me miş ti. An cak 1929 yı lın da ge len göz lem sel bir de lil, bi lim
dün ya sı na bom ba gi bi düş tü. O yıl Ca li for ni a Mo unt Wil son göz le me vin -
de, Ame ri ka lı as tro nom Ed win Hubb le as tro no mi ta ri hi nin en bü yük ke -
şif le rin den bi ri ni yap tı.
Hubb le'ın ilk baş lar da yap mak is te di ği şey, uzak ga lak si le ri in ce le -
mek ve yay dık la rı ışık lar la il gi li bil gi le ri kul la na rak yıl dız la rın ha re ket le -
ri ni ve kim ya sal ya pı la rı nı be lir le me ye ça lış mak tı. Hubb le ve eki bi uzak
ga lak si ler den ge len ışık la rı tek tek ana liz ede rek, or ta ya önem li bul gu lar
koy du lar. Bun lar dan bi rin ci si, ga lak si ler de en çok bu lu nan ele ment le rin
hid ro jen ve hel yum ol du ğu idi. Bu bul gu, da ha ön ce bi lim adam la rı ta ra -
fın dan öne sü rül müş olan bil gi le rin is pa tı ni te li ğin dey di ve bi lim dün ya -
sı ta ra fın dan do ğal kar şı lan dı. Hubb le'ın di ğer bul gu su ise bi lim dün ya -
sın da bü yük şaş kın lık mey da na ge tir di: Hubb le ana liz et ti ği ışı ğın tü mü -
nün kı zı la doğ ru kay mış ol du ğu nu gör dü.
Dopp ler et ki si ola rak ad lan dı rı lan fi zik ku ra lı na gö re, ışık göz lem ci -
ye doğ ru yak la şır ken "sı kı şır", göz lem ci den uzak la şır ken "uzar". Ya ni,
göz le min ya pıl dı ğı nok ta ya doğ ru ha re -
ket eden ışık la rın tay fı mor yö ne doğ ru,
göz le min ya pıl dı ğı nok ta dan uzak la şan
ışık la rın tay fı da kı zıl yö ne doğ ru ka yar.
(Göz lem ci den uzak laş mak ta olan bir
tre nin dü dük se si nin git tik çe in cel me si
gi bi.)
Bu du rum da Hubb le ve eki bi nin
bul gu la rı şu an la ma ge li yor du: Ga lak si -
le rin hep si biz den uzak laş mak tay dı ve
yıl dız lar ve ga lak si ler sa de ce biz den de -
ğil, bir bir le rin den de uzak la şı yor lar dı.
Uzak lık ar tık ça, hız da ar tı yor du.
Hubb le bu du ru mu ifa de eden ve Ed win Hubb le kul lan dı ğı dev te les ko -
"Hubb le ya sa sı" ola rak ad lan dı rı lan bir bu nun ya nın da.