Page 144 - Gerçekler 1. Cilt

142 GERÇEKLER - 1 -

EVR‹MC‹ ‹DD‹ALARI TEK
BAfiINA ÇÖKERTEN B‹R S‹STEM:

BÖCEKLER‹N UÇUfiU

Böcekler kendi büyüklükleri ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda bir insan›n saat-
te birkaç bin kilometre h›zla uçmas›na benzetilebilecek kadar yüksek h›z-
larda uçabilirler. Örne¤in yusufçuklar›n uçufl h›z› saatte 40 km'ye eriflir.
Onlardan daha küçük olan at sineklerinin uçufl h›z› ise saatte 50 km'dir.
Bu h›zlar› düflünüldü¤ünde böcekleri jet uçaklar› ile karfl›laflt›rmak
mümkündür. Jetler sahip olduklar› yüksek h›z motorlar›n› çal›flt›rabilmek
için çok özel yak›tlar kullan›rlar. Sineklerin uçuflu da ayn› flekilde yüksek
bir enerji gerektirir. Dahas›, bu enerjiyi yakmak için bol miktarda oksijene
ihtiyaçlar› vard›r.
‹flte bu yüksek ok-
sijen ihtiyac›, si-
neklerin ve di¤er
böceklerin vücu-
duna yerlefltiril-
mifl olan ola¤a-
nüstü solunum
sistemiyle karfl›la-
n›r.
Bu solunum sistemi insan›nkinden çok farkl›d›r. Biz havay› akci¤er-
lerimize çekeriz. Oksijen burada kana kar›fl›r, sonra da kan yoluyla tüm
vücuda da¤›l›r. Ama sineklerdeki oksijen gereksinimi o kadar fazlad›r ki,
oksijenin kan yoluyla hücrelere gitmesini bekleyecek zaman yoktur. Bu
nedenle çok özel bir sistem tasarlanm›flt›r. Hava, sine¤in vücudunun fark-
l› bölgelerine k›lcal kanallar yoluyla da¤›l›r. Ayn› vücudu saran damar sis-
temi gibi, sineklerde çok say›da kanala ayr›lan bir de hava sistemi vard›r.
Bu sayede uçufl kaslar›n› oluflturan hücreler oksijeni do¤rudan bu kanal-
lardan al›r. Bu sistem ayn› zamanda saniyede 1000 devir gibi yüksek bir
oranda çal›flan kaslar›n so¤utulmas›n› da sa¤lamaktad›r.