Page 64 - Evrimin Mikrobiyolojik Çöküşü
P. 64
HÜCRE ZARI
Bafllang›çta bilim çevrelerinde, en küçük canl› birimi olarak hücre kabul
edilmekteydi. Ancak daha sonra, hücreyi çevreleyen ve hacim olarak on-
dan çok daha küçük olan hücre zar› araflt›rmac›lar›n karfl›s›na adeta yeni
bir canl› türü olarak ç›kt›. Çünkü hücreyi çepeçevre saran bu zar bir canl›-
n›n, dahas› fluurlu bir canl›n›n, yani insan›n temel özelliklerinden olan ka-
rar verme, hat›rlama, de¤erlendirme gibi özellikler göstermekteydi. Peki 1
mm'nin yüzbinde biri kal›nl›¤›ndaki bir zar bu özelliklere nas›l sahip ol-
mufltu?
Hayat›m›z boyunca fark›nda olmadan yaflad›¤›m›z bu zardan 100 tril-
yon tanesi her an vücudumuzda kararlar almakta ve flu an dahi bunlar› uy-
gulamaktad›r.
Hücre zar› hücrenin çevresini s›n›rlayan bir örtüdür. Ama görevi sade-
ce hücreyi sar›p kuflatmak de¤ildir. Bu zar, hem komflu hücrelerle iletiflimi
ve ba¤lant›y› sa¤lar, hem de en önemlisi, hücreye girifl ç›k›fl› çok s›k› bir fle-
kilde denetler. O kadar incedir ki s›radan mikroskopla de¤il ancak elektron
mikroskobuyla ay›rt edilebilir. Yap›s›n›n çift tarafl› ya¤ tabakas› ve tabaka
üzerinde yer yer bulunan proteinlerden olufltu¤u tesbit edilmifltir. Sadece
canl› özelli¤i göstermekle kalmay›p bu zar, sahip oldu¤u üstün karar ver-
me yetene¤i, haf›zas› ve gösterdi¤i ak›l yüzünden hücrenin beyni olarak
kabul edilir. fiimdi dilerseniz, ya¤ ve protein gibi fluursuz moleküllerden
oluflan bu ince örtünün baflard›¤› iflleri, yani kendisine "canl›" ve "ak›ll›" de-
dirten özelliklerini inceleyelim.
‹lk olarak bu kadar ifli baflarabilen hücre zar›n›n yap›s›na bir göz atal›m.
Zar çift tarafl›, hem içe hem d›fla do¤ru dönük ya¤ moleküllerinden oluflan
uçsuz bucaks›z bir duvara benzer. Bu ya¤ parçac›klar›n›n aras›nda hücreye
girifli ve ç›k›fl› sa¤layan kap›lar ve zar›n d›fl ortam› tan›mas›n› sa¤layan al-
g›lay›c›lar vard›r. Bu kap›lar ve alg›lay›c›lar protein moleküllerinden yap›l-
m›flt›r. Hücre duvar›n›n üzerinde yer al›rlar ve hücreye yap›lan tüm girifl ve
ç›k›fllar› titiz bir biçimde denetlerler. (fiekil 21)
62
EVR‹M‹N M‹KROB‹YOLOJ‹K ÇÖKÜfiÜ
