Page 116 - 40 Konuda Hücre

40 Konuda Hücre

larak kanamay› azaltmas› sözü edilen kusursuz sistemin bir sonucu-
dur.
Peki damarlar nas›l oluyor da ne zaman genifllemeleri ya da ne za-
man daralmalar› gerekti¤ini anl›yorlar? Yap›lan araflt›rmalar›n sonuçla-
r› kimyasal bir habercinin varl›¤›n› ortaya ç›kard›. Bu haberci nitrik ok-
sit molekülüydü. Damarlara genifllemeleri "talimat›n› veren" iflte bu iki
atomlu moleküldü.
fiimdi damarlar›m›z›n derinliklerinde nitrik oksit üreten muhte-

flem tesisleri daha yak›ndan inceleyelim.
Elektron mikroskobuyla incelendi¤inde, damarlar›n, küçüklükle-
riyle ters orant›l› olarak son derece muazzam yap›lar olduklar› görüle-
cektir. Örne¤in, yan yana dizilen 10 k›lcal damar, ancak insan saç›n›n
bir teli kal›nl›¤›ndad›r. ‹flte bu kadar dar olan damarlar›m›z›n iç duvar-
lar›, düz kas hücrelerinin oluflturdu¤u bir dokuyla kapl›d›r; damarlar›n
geniflleyip daralmas› da bu dokunun faaliyetleri sonucunda gerçeklefl-
mektedir. Kas hücreleri kan ile do¤rudan temas etmezler; zira endotel
hücreleri kas hücreleri ile kan aras›nda zar›ms› bir tabaka oluflturur.
Endotel hücreleri bir zincirin halkalar› gibi yan yana gelerek endo-
tel tabakay› meydana getirir. 1980'li y›llara kadar bu
hücrelerin, kan›n damardaki ak›fl›n› kolaylaflt›rmak
d›fl›nda kayda de¤er bir etkinli¤inin olmad›¤›na
inan›l›yordu. Oysa gerçe¤in çok farkl› oldu¤u daha
sonra ortaya ç›kt›. Endotel hücrelerinin so-
rumluluklar›ndan birisinin NO ha-
bercisini üretmek oldu¤u anlafl›l-
d›. (flekil 91)

Endotel hücresini bir fabrika
gibi düflünecek olursak, nitrik
oksit molekülleri de bu fabrika-
n›n ürünlerine benzetilebilir. Her
bir nitrik oksit molekülünün öm-

fiekil 91
Endotel hücresi, NO (nitrik oksit) molekül-
lerini üretir.

114