Page 60 - Canlılardaki Fedakarlık ve Akılcı Davranışlar

58 CANLILARDAK‹ FEDAKARLIK

Farkl› Canl›lar›n ‹nfla Ettikleri
Yuvalar: Bombus Ar›lar›
Bombus ar›lar›n›n yuva yap›m›nda gös-
terdikleri fedakarl›k da bir hayli ilginçtir.
Genç kraliçe ar›, yumurtlama ifllemine az bir
süre kala koloni oluflturmak için uygun bir
yer aramaya bafllar. Yer bulduktan sonra ise
s›ra, yuvan›n yap›m› için gerekli olan tüy, ot Fedakar bombus ar›s›
ve yaprak gibi malzemelerin bulunmas›na gelir.
‹lk olarak yuvan›n ortas›na, tenis topu büyüklü¤ünde bir odac›k yapar.
Bu odac›k, çevreden toplanan malzemelerin birbirine ba¤lanmas›yla olufltu-
rulur. S›ra, yuvaya besin sa¤lanmas›na gelmifltir. Kraliçe d›flar›ya ç›kar ç›k-
maz, yuva üzerinde daireler çizerek havada dönmeye bafllar. Bu s›rada yö-
nü daima yuvas›na dönüktür. Böylece yuvas›n›n yerini ezberlemifl olur. Ba-
lözü ya da çiçek tozlar› toplayarak yeteri kadar besini oldu¤una inand›¤›n-
da yuvas›na geri döner ve bunlar› odan›n ortas›na boflalt›r.
Balözünün besin olarak kullan›lmayan k›sm›n› atmaz. Bunlar› kuruta-
rak odan›n yap›ld›¤› malzemenin birbirine yap›flmas›nda ve ayn› zamanda
buran›n izolasyonunda kullan›r. Balözüyle beslenen kraliçe bir süre sonra
balmumu salg›lamaya bafllar. Toplad›¤› çiçek tozlar›ndan küçük topakç›klar
yapar ve üzerlerine, ilk iflçileri oluflturacak bireylerin geliflece¤i 8 ya da 16
yumurta b›rak›r. Yumurtalar›n›n çevresini çiçek tozlar› ile s›k›ca kapat›r.
Yeni yumurtalar topakç›klar›n üzerine gelifligüzel de¤il, son derece iti-
nal› bir flekilde ve belli bir simetri ile b›rak›l›r. Ancak yavrular›n do¤mas› ka-
dar do¤duktan sonra beslenebilmeleri de önemlidir. Bu nedenle genç krali-
çe, balmumundan bal çanaklar› yaparak, bunlar›n içerisini balözleriyle dol-
durur. Yavrular 4-5 gün süren bir kuluçka döneminden sonra yumurtadan
ç›kt›klar›nda, kendileri için haz›rlanm›fl olan çiçek tozu ve balözüyle beslen-
meye bafllarlar.
Dikkat edilirse balözlerini ayn› bir inflaat iflçisi gibi kullanan, ayn› za-
manda da koloniyi oluflturacak genç bireylerin sa¤l›kl› büyümesini ve yafla-
mas›n› sa¤layan, ak›l ve fluur sahibi bir canl› de¤ildir; boyu birkaç cm.'yi afl-