Page 105 - Hücredeki Mucize

(fiekil 7.9) Gözün retina tabakas›nda bulunan çubuk ve koni hücreleri. Bu hücreler
retinaya gelen görüntüyü, elektrik sinyallerine çevirerek beyine gönderirler.
mileri üzerindeki kilitlerin nas›l olup kalkt›¤›, bask›c› genler ile bask›y› orta-
dan kald›ran genleri harekete geçiren komutlar› kimin verdi¤i, bilimadamlar›-
na göre tamamen karanl›kta cevap bekleyen sorulard›r.
Gözle görülmeyen bir otorite genlerin do¤ru zamanda ve do¤ru yerde,
nas›l, ne zaman harekete geçmeleri gerekti¤ini belirlemektedir. Böylece de
her hücre uzmanlaflaca¤› dalda üretime bafllayarak, ihtiyac› olan proteinleri
elde eder. Örne¤in deri hücreleri, keratin denilen özel bir protein yönünden
zengindirler. Keratin, deriye özel korunma yetene¤ini veren proteindir. Kas
hücreleri myosin denilen bir proteinle sar›lm›flt›r. Bu proteinin özel yetene¤i,
bir efl proteinle etkileflip uzunlu¤unu de¤ifltirebilmesidir. Böylece kas lifleri-
nin kas›lmas›na yol açar. Beyin hücreleri ise elektrik iletmeye yard›mc› prote-
inler içerirler. Di¤er bütün uzmanlaflm›fl dokular›n hücreleri, hücrenin özel
karakterini belirleyen kendilerine özgü proteinleri üretirler.
Böylece baz› hücreler deri hücresi olmak için keratin üretmeye, di¤erleri
kas hücresi olabilmek için myosin üretmeye bafllarlar. Asl›nda, bütün hücre-
lerdeki DNA'larda hem keratin hem de myosin için gerekli tüm genler bulu-
nur. Bir baflka deyiflle, genler kullan›ma haz›r olarak beklerler. Ancak deri
hücrelerinde keratin için gerekli olan genler kullan›l›rken, myosin ile ilgili
genler atlan›r. Mesajc› RNA'y› üreten enzim, DNA'dan yaln›zca keratin ile ilgi-
li genleri bulup okur ve onlar› hücrenin üretim merkezi olan ribozoma götü-
rür. Bu sayede hücre, myosin ya da kendisiyle ilgisiz baflka herhangi bir pro-
tein de¤il, keratin üretir. Art›k, baflka herhangi bir hücre de¤il, deri hücresi
haline gelmifltir. Kas hücrelerinde ise DNA'n›n miyosin üreten geni okunur,
keratinle ilgili gen atlan›r.
Embriyo geliflimi sürerken, DNA, programl› bir s›ralama ile genlerinin her
birini s›ras› geldikçe kullanmal›, di¤erlerini de devre d›fl› b›rakabilmelidir.
Belli türden bir hücre oluflumu yüzlerce protein gerektirir. Di¤er bir deyiflle,