Page 74 - Hücredeki Mucize

72 HÜCREDEK‹ MUC‹ZE

E¤er bu enzimler olmasa, en basitinden en karmafl›¤›na kadar hemen hiç-
bir fonksiyonunuz çal›flmaz, ya da dururcas›na yavafllard›. Sonuç her iki hal-
de de ölüm olurdu. Nefes alamaz, birfley yiyemez, sindiremez, göremez, ko-
nuflamaz k›saca yaflayamazd›k.
Enzimlerin olaylar› h›zland›rmas›n› günlük hayattan bir örne¤e uyarlayabi-
liriz. E¤er “enzimsiz” kalma gibi bir durumla karfl›lafl›lsa; normal flartlarda
okunmas› birkaç saniye sürecek bir cümleyi okumak, yaklafl›k on y›l sürerdi.
‹flte enzimler vücuttaki tepkimeleri en az bu örnekteki kadar h›zland›rmakta-
d›rlar. Enzimlerin, protein sentezinden, enerji üretimine kadar hücrenin bü-
tün fonksiyonlar›nda hayati bir önemi vard›r.
Enzimle etkiledi¤i madde aras›ndaki iliflki, anahtarla kilit aras›ndaki iliflki-
ye benzetilebilir. Enzim ve onun birleflece¤i madde, üç boyutlu karmafl›k bir
geometride birbirlerine kenetlenirler. (fiekil 5.3) Her ikisi de birbirlerine tam
bir uyum gösterecek flekilde özel olarak yarat›lm›fllard›r. (fiekil 5.4) Dahas›,
bu uyum çok etkileyici bir h›z içinde ifller. Bu h›z o kadar bafl döndürücüdür
ki, bir enzim bazen bir saniyede 300 maddeyle belirli bir s›raya uygun olarak
teker teker birleflir, o maddeyi istenen forma sokar, sonra da ayr›l›r. (fiekil 5.5)
K›sacas›, hücre enzimler sayesinde yaflamaktad›r. Ancak enzimler de hüc-
rede üretilmektedir. Her hücre kendi ihtiyac› olan enzimi, gerekli gördü¤ü
miktarda, kendisi üretir.
Bütün bunlar, bir insan›n akl›nda sorular uyand›rmal›d›r: Bir hücre nas›l
olur da bir fleyi gerekli görebilir, ihtiyac›n› nas›l hesaplar? Birçok karmafl›k ifli
yapan, bir robottan daha h›zl› çal›flan enzim denilen makineleri hücre kendi-
si mi tasarlam›flt›r? Bu plan› yapan ak›l nerededir?
Bilinçli bir insan›n varaca¤› cevap da bellidir. Tüm bunlar, “hücre” ad› ve-
rilen mikroskobik yap›n›n ve onun içindeki daha küçük parçalar›n eseri ola-

ENZ‹M
ENZ‹M

molekül
de¤iflime de¤iflime
u¤rat›lacak u¤rad›ktan
molekül sonra

(fiekil 5.4) Bir enzim(heksokinaz) ve etkidi¤i madde aras›ndaki üç boyutlu kusursuz uyumu gös-
teren flekil. Heksokinaz enzimi ATP molekülünü ADP'ye, ADP'yi ATP'ye çevirir. Birinci karede
enzim de¤iflime u¤rataca¤› molekül üzerine bir kal›p gibi kapan›r. ‹kinci karede enzimin parça-
lar› birbirlerinden ayr›l›r ve molekül de¤iflime u¤ram›fl bir flekilde ortama b›rak›l›r.