Page 46 - Makaleler 3. Cilt

44 MAKALELER -3-

‹srail'in Orta Asya'daki ‹nce Hesaplar›
SSCB'nin da¤›lmas›yla birlikte Orta Asya'daki Müslüman Cumhuri-
yetlerin birbiri ard›na ba¤›ms›zl›klar›n› elde etmesinin önemi, pek çok
devletten önce ‹srail'in dikkatini çekmiflti. Yahudi Devleti, bu geliflmenin
ciddi bir stratejik anlam tafl›d›¤›n›n fark›ndayd›. Ancak ‹srail'in çok bü-
yük bir endiflesi vard›.
‹srail'in endiflesi o denli büyüktü ki, "‹slami fundamentalizmin gelifl-
me riskine karfl›n" özellikle Özbekistan ve Tacikistan gibi Müslüman
cumhuriyetlerdeki, Sovyetler döneminde oluflturulmufl fakat ço¤unlu¤u
bu ülke askerlerinden oluflan ordular›n da¤›t›lmas›n› istemiflti. (2)
‹srail'in Orta Asya ve Kafkasya ülkelerine olan ilgisinin ikinci nedeni
de bu ülkelerin FKÖ ile yapt›¤› temaslard›. Yaser Arafat Ocak 1992'de Ka-
zakistan'› ziyaret etmifl ard›ndan Kazakistan Filistin Devleti'ni tan›m›flt›.
Ayr›ca diplomatik iliflkiler büyükelçilik düzeyine ç›kar›ld›. Nisan
1992'de de bir Özbekistan heyeti Filistin halk›n›n haklar› ile ilgili bir top-
lant›ya kat›ld›.
Bu geliflmeler karfl›s›nda, Yahudi Devleti, "endifle bildirimi"nden ve
"ordular›n da¤›t›lmas›" gibi ilginç isteklerden k›sa sürede vazgeçti ve Or-
ta Asya'y› kendisi aç›s›ndan tehlikeli gördü¤ü geliflmelerden "koruyabil-
mek" için, bölgeye bizzat girmeyi uygun gördü.
Bu nedenle de, ‹srail'in bölgedeki varl›¤›, 1990'lar›n bafl›ndan beri gi-
derek artan bir ivmeyle güçleniyor. Yahudi Devleti, Orta Asya ve Kafkas-
ya'daki Türki Cumhuriyetlerle yak›n siyasi, ekonomik, hatta askeri ilifl-
kiler kuruyor. Bundaki amaç, ekonomik ve siyasi hesaplar›n yan›nda,
söz konusu stratejik vizyon. ‹srail-Orta Asya iliflkilerini ayr›nt›l› olarak
inceleyen bir uluslararas› iliflkiler uzman› flöyle yaz›yor: "‹srail'in (bölge-
ye girmekte) erken davranmas›ndaki en önemli sebep, Müslüman karak-
terli Orta Asya ve Kafkasya bölgesine Arap aleminin nüfuzunu önlemek
ve ‹slami fundamentalizmin bölgeye yay›lmas›n›n önüne set çekmek-
tir." (3)
‹srail Türki Cumhuriyetler ile temaslara bir kaç koldan bafllam›flt›r.
Birincisi bizzat Mossad'›n bölgede faaliyet göstermesidir. Milli Güvenlik
Kurulu'nun yapt›¤› saptamalara göre Mossad, KGB'den ayr›lan ajanlar›