Page 174 - Darwin'in Açmazı Ruh

Bu ta ma men sağ du yu ya ay kı rı dır. Ama bu ör nek te, bu ra da yan lış olan
sağ du yu dur. Bi zim zi hin sel ger çek lik mo del le ri miz, hız la rı, ışık hı zın dan
çok da ha dü şük olan gün lük de ne yim le ri miz den oluş mak ta dır. Işık hı zı -
na ya kın bir hız da, ger çek lik ol duk ça fark lı dır. 140

Eins te in, uzay ve za man ola rak ka bul et ti ği miz şey le rin za man-me kan
bü tü nü nün bir par ça sı ol du ğu nu gös ter miş tir. Do la yı sıy la za man ve me kan,
doğ ru dan al gı ya bağ lı ola rak ya ra tıl mak ta dır. Böy le ce, gö re ce li ya şa nan bir
dün ya nın par ça sı ha li ne ge lir ler. Dün ya nın zi hin de ki gö rün tü sü nü oluş tu ra -

bil mek için za man ve me kan al gı sı ge rek li dir. Ama bun la rın asıl ger çek li ği ifa -
de et ti ği ni id di a et ti ği miz de ya nı lı rız. Çün kü dı şa rı da ki ger çek me kan kav ra -
mı ile hiç bir za man mu ha tap ol ma yız.
Fred Alan Wolf, bu nu şu şe kil de açık lar:

Eins te in'in ge nel rö la ti vi te ku ra mı na gö re, mad de za man ve me kan dan
ba ğım sız ola maz. Eğer bun lar dan her han gi bi ri – mad de, me kan ve ya za -
man – ek sik se, tü mü ek sik tir. Mad de nin var ol ma sı için me ka nın var lı ğı
ge rek li dir, za ma nın var lı ğı için mad de nin var lı ğı ge rek li dir ve me ka nın
var lı ğı için de za ma nın var lı ğı ge rek li dir. Bun la rın tü mü bir bi ri ne ba ğım -
lı dır.

O hal de, eğer za man, pek çok fi lo zo fun id di a et tik le ri gi bi sa de ce bir ha -
yal, bir il lüz yon ise, bu du rum da mad de ve me kan da ay nı şe kil de ha yal -
dir. Ku an tum fi zi ği nin Ko pen hag yo ru mu na gö re, mad de yi iz le yen ol ma -
dı ğı sü re ce mad de var ola maz. 141 (Vur gu ori ji na li ne ait tir)

Mad de nin yal nız ca du yu or gan la rı mız ara cı lı ğıy la al gı la na bi lir ol ma sı,
ya ni göl ge bir var lık ol ma sı, yi ne mad de sel bir var lı ğı olan me kan kav ra mı nı
da or ta dan kal dır mak ta dır. Me ka nı biz dı şa rı da ola rak al gı la rız, oy sa geç miş -
te var olan bir ye ri ha yal et ti ği miz za man me kan tü müy le bey ni mi zin için de -

dir. As lın da dı şa rı da ol du ğu nu farz et ti ği miz bir ye re ba kar ken de, bu nu dü -
şü nür ken de me kan kav ra mı yal nız ca bey nin için de oluş mak ta dır. Kar şı mız -
da dur du ğu nu farz et ti ği miz oda, bey ni miz de olu şan bir il lüz yon, bir ha yal -
dir.
Pe ter Rus sell, bu al gı bi çi mi ni şu şe kil de özet le mek te dir:

172 Darwin'in Açmazı: Ruh