Page 60 - Atom Mucizesi

58 ATOM MUCİZESİ

Işı ğın, tıp kı ha vu za atı lan bir ta şın su yü ze yin de yap tı ğı dal ga lan ma lar
gi bi ya yıl dı ğı bi lin mek te dir. An cak ışık, ba zen de san ki mad di par ça cık özel -
li ği ta şı mak ta ve pen ce re ca mı na vu ran yağ mur dam la la rı gi bi ke sik ke sik,
ara lık lı dar be ler ha lin de göz len mek te dir. İş te ay nı iki lem bu kez elekt ron da
da ya şan dı. Ta bii bu du rum bi lim dün ya sın da bü yük bir kar ga şa ya rat tı. Bu
kar ga şa ün lü Ku ram sal Fi zik Pro fe sö rü Ric hard P. Feyn man'ın söz le riy le
şöy le çö zül dü:

Elekt ron la rın ve ışı ğın na sıl dav ran dık la rı nı ar tık bi li yo ruz. Na sıl mı
dav ra nı yor lar? Par ça cık gi bi dav ran dık la rı nı söy ler sem yan lış iz le ni me
yol aç mış olu rum. Dal ga gi bi dav ra nır lar de sem, yi ne ay nı şey. On lar
ken di le ri ne öz gü, ben ze ri ol ma yan bir şe kil de ha re ket eder ler. Tek nik
ola rak bu na "ku an tum me ka nik sel bir dav ra nış bi çi mi" di ye bi li riz. Bu,
da ha ön ce gör dü ğü nüz hiç bir şe ye ben ze me yen bir dav ra nış bi çi mi -
dir... Bir atom, bir ya yın ucu na asıl mış sal la nan bir ağır lık gi bi dav ran -
maz. Kü çü cük ge ze gen le rin yö rün ge ler üze rin de ha re ket et tik le ri min -
ya tür bir gü neş sis te mi gi bi de dav ran maz. Çe kir de ği sa ran bir bu lut
ve ya sis ta ba ka sı na da pek ben ze mez. Da ha ön ce gör dü ğü nüz hiç bir şe -
ye ben ze me yen bir şe kil de dav ra nır. En azın dan bir ba sit leş tir me ya pa -
bi li riz: Elekt ron lar bir an lam da tıp kı fo ton lar gi bi dav ra nır lar; iki si de
"aca yip tir", ama ay nı şe kil de. Na sıl dav ran dık la rı nı al gı la mak bir hay li
ha yal gü cü ge rek ti rir; çün kü açık la ya ca ğı mız şey bil di ği miz her şey den
fark lı dır. 21
Bi lim adam la rı, elekt ron la rın bu şe kil de dav ran ma la rı nı hiç bir şe kil de
açık la ya ma dık la rı için çö züm ola rak bu ha re ke te ye ni bir isim tak mış lar dır:

"Ku an tum Me ka nik sel Ha re ket". Bu nok ta da gö rü len ola ğa nüs tü lü ğü ve
düş tü ğü hay re ti yi ne Pro fe sör Feyn man, "…ken di ni ze sü rek li "Ama bu na sıl
ola bi lir?" di ye sor ma yın; çün kü ça ba nız bo şu na dır; şim di ye ka dar hiç kim se nin kur -
tu la ma dı ğı bir çık maz so ka ğa gi rer si niz. Bu nun ne den böy le ola bil di ği ni hiç kim se
bil mi yor." söz le riy le di le ge tir mek te dir. 22
An cak, bu ra da Feyn man'ın bah set ti ği "çık maz so kak" as lın da çık maz
de ğil dir. Bu ra da ba zı la rı nın bir tür lü işin için den çı ka ma ma la rı nın se be bi,
or ta da ki açık de lil le re rağ men bu ina nıl maz sis tem le rin ve den ge le rin üs tün
bir Ya ra tı cı ta ra fın dan var edil di ği ni ka bul ede me me le ri dir. Hal bu ki du rum