Page 32 - Evrim Açmazı 1. Cilt

30 ANTROPOLOJ‹

Bakterilerdeki pozon" adı verilen küçük DNA üniteleri
Direnç Aktarma Mekanizmaları fleklindedir ve kolaylıkla baflka DNA
Bakteriler antibiyotiklere karflı di- molekülleri arasına dahil olabilir.
renç özelli¤ini, geçmifl dirençli jeneras- Bu gibi mekanizmalar sayesinde bir
yonlarından genetik miras olarak edin- tek dirençli bakteriden çok kısa bir süre
dikleri gibi, di¤er bakterilerdeki direnç içinde dirençli bir bakteri kolonisi ortaya
genlerini kendilerine transfer etme yo- çıkabilir. Bu olgunun evrimle bir ilgisi
luyla da elde edebilirler. yoktur; çünkü bakterilere direnç sa¤layan
Direnç genleri genellikle "plas- genler, mutasyonlar sonucunda sonradan
mid"ler aracılı¤ıyla di¤er bakterilere ta- oluflmamaktadır. Sadece, zaten var olan
flınırlar. Plasmidler, bakterideki küçük genler bakteriler arasında birbirlerine ak-
DNA halkacıklarıdır ve direnç genleri tarılmaktadır.
sıklıkla bu plasmidlerde kodlu bulunur.
Bu direnç genleri, bakterinin, bulundu¤u
r
j
o
l
A Antropoloji i
o
o
p
t
n
ortamdaki çeflitli zararlı maddelere karflı
dayanıklı hale gelmesini sa¤lar. Direnç Antropoloji, insanın kökenini, biyo-
genleri aynı zamanda bakterideki kro- lojik özelliklerini, toplumsal ve kültürel
mozomal DNA'da da bulunabilir. Kro- yönlerini inceleyen bilim dalıdır. Bu bi-
mozom, bakteri hücresindeki plasmid- lim dalı önceleri, insanlık tarihini ö¤ren-
lerden çok daha büyük ve hücrenin ço- mek giriflimi olarak bafllamıfltı. Gerçek-
¤almasını ve fonksiyonlarını yöneten bir ten de Yunanca'dan gelen bu sözcü¤ün
DNA molekülüdür. anlamı "insanın incelenmesi"dir. 19.
Antibiyotiklere karflı ba¤ıflıklık geni- yüzyılda Charles Darwin'in, canlıların
ne sahip olan bir bakteri, sahip oldu¤u geliflme ve de¤iflim sürecine iliflkin ev-
bu genetik bilgiyi, di¤er bir bakteriye rim kuramını ortaya atmasından sonra
plasmid transferi yaparak ulafltırabil- bilim adamları bu alana ilgi duydu ve in-
mektedir. Direnç genleri bazen virüsler sanın sözde evrimi hakk›nda yeni yeni
aracılı¤ıyla da transfer edilir. Bu durum- görüfller öne sürmeye baflladılar.
da virüs, bir bakteriden aldı¤ı direnç ge- Bilim adamlar› insan topluluklarının
nini bir baflka bakteriye aktarır. Ayrıca nasıl büyüdü¤ünü ve ne yönde de¤iflikli-
bir bakteri öldü¤ünde ve içindeki hücre ¤e u¤radıklarını, siyasal örgütlenmele-
parçaları ortama da¤ıldı¤ında, bir baflka rin, sanatın ve müzi¤in nasıl do¤du¤unu
bakteri ortamda serbest halde bulunan ö¤renmek istiyorlardı. Bütün bu çabala-
direnç genini kendine aktarabilir. rın sonucunda antropoloji biliminde in-
Dirençsiz bir bakteri, bu flekilde sanlık tarihinin de¤iflik alanlarını incele-
edindi¤i bir direnç genini kolaylıkla ken- yen uzmanlık dalları ortaya çıktı: Fizik-
di DNA molekülleri arasına katabilir. sel antropologlar, kültürel antropolog-
Çünkü direnç genleri genellikle "trans- lar... Fakat evrim teorisinin ortaya atıl-

Evrim Açmaz› (Ansiklopedik)