Page 149 - Darwin DNA'yı Bilseydi

Ad nan Ok tar

147

açık ya da ka pa lı ol ma sı bek le nir. An cak böy le bir du rum da, her hüc re
yal nız ken di kop ya sı nı üre tir ve tek tip hüc re yı ğı nı olu şur du. Üre ti len

hüc re le rin bu de re ce çe şit li ol ma la rı nın ve fark lı gö rev le re sa hip ol ma -
la rı nın ne de ni, gen le rin açı lıp ka pan ma özel lik le ri nin ol ma sı dır.
Gen ler kim ya sal dil le ya zıl mış cüm le ler gi bi dir. Her hüc re gen le -
rin den sa de ce bir bö lü mü nü açar ve ge nin açık olan kıs mın da ki bil gi le -
ri yan sı tır. Bu du rum da gen le rin ge ri ka la nı ise ka pa lı du rum da dır.
Gen le rin açı lıp ka pan ma sü re ci "gen dü zen len me si" (gen re gü las yo nu)

ola rak ifa de edi lir.
İn sa nın nor mal ge li şi min de gen dü zen len me si nin çok önem li bir
ye ri var dır. Ge li şim sı ra sın da gen le rin fark lı böl ge le ri açı lır ve ka pa nır;
böy le ce bir be yin hüc re si bir ka ra ci ğer ya da kas hüc re sin den fark lı gö -
rü nür ve fark lı iş lev gö rür. Hüc re nin çe şi di da ha ev vel de ifa de et ti ği -
miz gi bi, üret ti ği pro te in le rin cins le ri ne ve mik ta rı na gö re be lir le nir.
Üret ti ği pro te in ler yo luy la, hüc re ka ra ci ğer ya da mi de, de ri ve ya kas
hüc re si ola rak ta nım la nır. Hüc re le re han gi pro te in le ri üre te cek le ri ni
bil di ren ise yi ne gen ler dir. Bu üre tim bel li gen le rin "açık" bel li gen le rin

de "ka pa lı" ko num da ol ma la rı so nu cun da ger çek le şir. Ör ne ğin ka ra ci -
ğer hüc re le ri de ri hüc re le rin den fark lı gen set le ri ni aça rak, her hüc re -
nin fark lı pro te in ler üret me si ni ve fark lı fonk si yon la ra sa hip ol ma la rı -
nı sağ lar lar.
Gen ler vü cut ta ki hüc re le re han gi pro te in le ri ya pa cak la rı nı söy le -
dik le ri için, gen ler ol ma dan bir hüc re, sa de ce kı sa bir sü re için ya şa ya -
bi lir. Çün kü bir hüc re nin ne yap ma sı -han gi pro te in le ri üret me si ge rek -

ti ği- ko nu sun da ta li mat la ra ih ti ya cı var dır. Yok sa ta ze pro te in ler, kı sa
bir za man içe ri sin de bi ter ve hüc re ya şam sal fa ali yet le ri ni ger çek leş tir -
me di ği için ölür. Ör ne ğin gen ler hüc re le re bel li za man lar da ka nın pıh -
tı laş ma sı nı sağ la yan özel pro te in ler yap ma sı nı söy ler ler. Ha ta lı gen ler
ise bu nu ba şa ra maz lar, bu ne den le ka nın pıh tı laş ma me ka niz ma sı bo -
zuk lu ğu olan he mo fi li has ta lı ğı gö rü lür.