Page 158 - Darwin DNA'yı Bilseydi

Ha run Yah ya

156

Gen ler Hüc re Bö ün me si ni ve Bü yü me yi
l
Na sıl Kon trol Eder ler?

Gen le rin en önem li gö rev le rin den bi ri de, em bri yo la rın na sıl ge liş -
ti ği ni kon trol et mek tir. Bu sü reç te ki yo ğun dü zen le me ler, bö lü nen hüc -
re nin DNA'sı nın düz gün ola rak kop ya lan dı ğı na, DNA'da ki ha ta la rın
ona rıl dı ğı na ve her ye ni hüc re nin tam bir set kro mo zom al dı ğı na emin
olun ma sı nı sağ lar. Bu sü reç te, ba zı gen le rin ha ta la rı kon trol et me si ni
ve bir şey yan lış gi der se, ona rım için iş lem le ri dur dur ma sı nı sağ la yan
de ne tim nok ta la rı var dır. Eğer bir hüc re nin DNA'sın da ta mir edi le me -

ye cek bir ha ta olur sa, "apop to sis" de ni len prog ram lan mış "hüc re ölü -
mü" ger çek le şe bi lir. Bu, vü cu dun ih ti ya cı ol ma yan hüc re ler den kur tul -
ma sı için yay gın bir yön tem dir. Apop to sis ya pan hüc re ler par ça la nır ve
mak ro faj de ni len bir tür ak yu var hüc re le ri ta ra fın dan ge ri dö nü şü mü
ya pı lır. Apop to sis, vü cu du kan se re se bep ola bi le cek, ge ne tik açı dan ha -
sar lı hüc re ler den ko rur. Kan ser, bi lin di ği gi bi hüc re bö lün me si nin nor -
mal dü zen le me si bo zul du ğun da olu şur. Bö lün me kon trol süz, dü zen siz
ger çek le şir ve kan ser li bir tü mö re yol açan ge ne tik bo zuk luk la rı bi rik -
ti rir. Apop to sis ay rı ca em bri yo nun ge li şi min de ve ye tiş kin bi ri nin do -
ku la rı nın ko run ma sın da çok önem li bir rol oy nar.
Mo le kü ler bi yo lo ji nin en önem li bu luş la rın dan bi ri, ba zı gen le rin
ba zı la rı üze rin de da ha et ki li ol du ğu nun keş fe dil me si dir. Bu nun se be bi,
gen le rin bu yet ki de re ce le ri ne gö re or ga ni ze ol ma la rı dır. Ör ne ğin ba zı
gen ler sa de ce he mog lo bin ya pıl ma sı, sa çın uza ma sı ve ya sin di rim en -

zim le ri nin üre til me si gi bi sa bit iş ler den so rum lu dur. Bu mo le kü ler iş -
çi le rin üze rin de ise "dü zen le yi ci gen ler" bu lu nur. Bun lar bu iş çi gen le -
ri ça lış tı rır ve dur du rur lar. Ör ne ğin, ço cuk luk dö ne min de he mog lo bin
ge ni nin ça lış ma sı nı dur du rur, ge rek ti ğin de de ça lış tı rır lar. Dü zen le yi ci
gen ler, hem iş çi le rin hem de or ta de re ce li yö ne ti ci gen le rin üze rin de üst
dü zey kon trol ge ni ola rak ha re ket eder ler. Bun la rın ka rar la rı, dü zi ne -
ler ce hat ta yüz ler ce alt bi ri mi et ki ler. Bu gen ler o ka dar ha ya ti önem ta -
şır ki, em bri yo dö ne min de za rar gör me le ri ölüm cül ola bi lir.