Page 190 - Hayvanlardaki Göç Mucizesi

PUSULA
Deniz yolculu¤u yapan ka-
flifler rotalar›n› saptamak
için 12. yy'dan itibaren m›k-
nat›sl› pusulalar› kulland›lar.
‹lk pusulalar bir ipin ucuna
as›ld›klar› zaman kuzeyi
gösteren m›knat›sl› i¤neler-
den baflka birfley de¤ildi.
daha sonra bu i¤neler kad-
ran›n tam ortas›ndan geçen
bir pimin üzerine sabitlendi.

ÇAPRAZ ÇUBUK
16. yy gemicileri aras›nda çok ra¤bet MA⁄R‹PL‹LER‹N USTURLABI
gören bir aletti. (üstte solda) Bu çubuk Usturlap Arap gökbilimcileri tara-
sayesinde ufuk ile kutup y›ld›z› aras›n- f›ndan, gökyüzünün iki boyutlu bir
daki aç› hesaplanabiliyordu. Gemici çu- modeli olarak yap›lm›flt›r. (üstte)
bu¤un bir ucunu gözüne dayar, çapraz Bir yüzünde bir gösterge vard›r,
parçay› da, aletin bir ucu ufuk ile, öteki gösterge göbekteki iki küçük de-
ucu da y›ld›z ile ayn› hizaya gelinceye likten günefl ›fl›¤› ya da bir y›ld›z
kadar cetvel üzerinde kayd›r›rd›. Böyle- görünecek flekilde ayarlan›r, ibre
ce geminin enlemi hesaplanabilirdi. üzerinde yap›lan oynamalar bir
cetvelin üzerinde o y›ld›z› ya da ›fl›-
n›n aç›sal yüksekli¤ini gösterir.
SEKSTANT
Sekstant 18. yy ortalar›nda ‹ngiliz
Deniz Kuvvetleri taraf›ndan
icat edilmiflti. (sa¤da) Bir
ayna düzene¤i arac›l›¤›y-
la 0.01 derecelik bir
do¤rulukta enlem ölçebi-
liyordu. Denizci, gösterge
çubu¤unu hareket ettirin-
ce, aynalarda Günefl ve ufuk
ayn› hizaya gelmifl gibi görü-
nür. Gösterge çubu¤unun
aç›s› okunarak Günefl'in
aç›s› (geminin enle-
mi) hesaplanabilir.

188