Page 74 - Atatürk Ansiklopedisi 1. Cilt

Atatürk Ansiklopedisi

Bo¤azlar Sorunu

Karadeniz'e k›y›s› bulunan ülkelerin dünya denizleri ile ba¤-
lant›s›n› sa¤layan ‹stanbul ve Çanakkale Bo¤azlar› önemli bir yer
teflkil etmektedir. Osmanl› ‹mparatorlu¤u'nun I. Dünya Savafl›'nda
yenilmesi sonucu Bo¤azlar düflman devletleri taraf›ndan iflgal edi-
lir. Sevr Antlaflmas› hükümlerince Bo¤azlar silahs›zland›r›lacak, sa-
vafl s›ras›nda di¤er devletlerin savafl gemilerine aç›k olacak ve Bo-
¤azlar'›n yönetimi ise Osmanl› Devleti'nin içinde olmad›¤› bir dev-
letler aras› komisyona b›rak›lacakt›.
Lozan görüflmelerinde de dayatt›r›lan ve Türkiye'nin aleyhi-
ne olacak flartlar sonucunda Bo¤azlar sorunu tam bir çözüme ka-
vuflturulamaz.
Yaklaflan Dünya Savafl› y›llar›nda dünya siyasetinin içine gir-
mifl oldu¤u tehlikeli hal Bo¤azlar sorununu tekrar gündeme getirir.
20 Temmuz 1936 y›l›nda ‹sviçre'nin Montreux flehrinde yap›lan ant-
laflmayla Lozan da Bo¤azlar için konulan bütün maddeler iptal edi-
lerek, Bo¤azlar'›n savunma hakk› tamamen Türkiye Cumhuriyeti
Devleti'ne geçer. Bu flartlar k›saca; Türkiye'nin tarafs›z kald›¤› bir
savaflta, savaflan taraflar›n savafl gemileri Bo¤azlar'› kullanamaya-
cak, e¤er savafl tehlikesi varsa ya da savafl ç›karsa Bo¤azlar'› istedi-
¤i gibi kullanacakt›r, fleklinde belirtilmifltir. 11

Hatay Sorunu

20 Ekim 1920 tarihinde imzalanan Ankara Antlaflmas› hüküm-
leri gere¤ince Frans›zlarla yap›lan savafl sona ermifl, ‹skenderun ve
Hatay'a özel statü verilerek s›n›r çizilmiflti. Fakat Fransa'n›n artan
siyasi bunal›m neticesinde Suriye ile bir antlaflma yapmas›, ‹sken-
derun ve Hatay'›n ba¤›ms›zl›¤› tehlikeye düflmüfl oluyordu.
Türkiye'nin hakl› ve ›srarl› tav›rlar› neticesinde ‹ngiltere'nin

~ 72 ~