Page 67 - LSDB huyen Tien Yen - online

ÔÛ Ñoâng Baéc, lôïi duïng ñaëc ñieåm daân toäc, thöïc daân Phaùp cho
laäp “Khu töï trò Nuøng Haûi Ninh” . Khu töï trò Nuøng coù côø vaø
(1)
quoác ca, coù tôø baùo “La Voix Nuøng”. Veà toå chöùc haønh chính, taát
caû caùc maët haønh chính, trò an, tö phaùp cuûa khu töï trò ñeàu do
Vooøng A Saùng - Chuû nhieäm khu naém giöõ. Vooøng A Saùng cuøng
vôùi quan coá vaán Phaùp caáp tænh ñieàu haønh moïi hoaït ñoäng cuûa
khu. “Chính phuû” cuûa Vooøng A Saùng coøn laäp ra Nghò vieän tænh,
UÛy ban haønh chính khu. ÔÛ moãi huyeän thaønh laäp Huyeän nghò
hoäi, Bí thö tröôûng cuûa Huyeän nghò hoäi do Chuû nhieäm khu cöû
ra. Cô quan haønh chính cuûa huyeän do Chaùnh phoù Huyeän nghò
tröôûng ñöùng ñaàu, coù Bí thö giuùp vieäc, ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng
cuûa huyeän. Toå chöùc haønh chính ôû caáp xaõ döïa treân nguyeân taéc
taäp quaùn cuûa ñòa phöông. Veà toå chöùc tö phaùp, Vooøng A Saùng vaø
quan thaày Phaùp laäp ra Toøa aùn toái cao, Toøa aùn caáp hai vaø Toøa
aùn sô caáp. Trong ñoù, Toøa aùn toái cao do ñích thaân Vooøng A Saùng
cuøng quan coá vaán Phaùp vaø moät “daân bieåu” naém quyeàn ñieàu
haønh. Veà quaân söï, Vooøng A Saùng xaây döïng neân löïc löôïng caûnh
veä duø lieân hieäp vôùi quaân bieân phoøng Phaùp, goïi laø quaân chính
quy vaø quaân ñoäi daân phoøng laø quaân töï veä trò an cuûa ñòa phöông.
Döôùi söï trôï giuùp cuûa thöïc daân Phaùp, caùi goïi laø “Khu töï trò
Nuøng” do Vooøng A Saùng ñöùng ñaàu ñaõ thöïc hieän caùc chieâu baøi mò
daân, löøa gaït ngöôøi Hoa treân ñòa baøn ra söùc choáng phaù caùch maïng.

Thôøi gian naøy, nhöõng vuøng ñoàng baøo ngöôøi Kinh, nhieàu nôi
phaûi noùi tieáng Hoa, maëc quaàn aùo ngöôøi Hoa ñeå giöõ tính maïng.
Ñaëc bieät, nhieàu ngöôøi coøn phaûi caûi hoï vaø teân theo tieáng Hoa.
Ñöôïc Phaùp dung döôõng vaø khuyeán khích, ñoäi quaân cuûa Vooøng
A Saùng coøn hung haõn cöôùp phaù, baén gieát, phuïc kích baét coùc boä
ñoäi, caùn boä, theå hieän baûn chaát cuûa ñoäi quaân phaûn caùch maïng
taøn baïo. Hoaït ñoäng cuûa chuùng mang caû tính chaát thoå phæ man
rôï. Söï laïc haäu, caû tin cuûa ngöôøi thieåu soá ñöôïc Phaùp lôïi duïng
trieät ñeå duøng vaøo vieäc phuïc kích gieát caùn boä cuûa ta raát daõ man.

(1) Xöù Nuøng töï trò Haûi Ninh goàm 8 huyeän laø: Moùng Caùi, Haø Coái, Ñaàm Haø,
Tieân Yeân, Cöûa Tieân Yeân (goàm phaàn Muõi Chuøa vaø moät phaàn ñaûo Caùi Baàu
hieän nay), Bình Lieâu, Ñình Laäp (nay thuoäc Laïng Sôn), Ba Cheõ.

66