Page 647 - Trinh bay Dia chi Quang Yen final

646  Ñòa chí Quaûng Yeân

1.2. Phong tục, tập quán liên quan đến sinh đẻ

Trong thời gian mang thai, đặc biệt là 3 tháng đầu, người phụ nữ cần tránh những
công việc có ảnh hưởng tới sức khỏe người mẹ và thai nhi. Những công việc liên quan
đến nước như mò cua, bắt ốc cũng cần tránh vì sợ cảm lạnh, hậu sản, run chân tay.
Những công việc vận động nhẹ nhàng được khuyến khích vì người xưa quan niệm vận
động nhiều sẽ dễ đẻ. Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu cũng được người dân Quảng Yên đặc
biệt chú trọng. Người mẹ cần tránh ăn những thức ăn quá bổ, sợ thai quá to sẽ khó sinh;
kiêng ăn sò, ốc, hến... để tránh con bị dãi, rớt; kiêng ăn trái cây sinh đôi để tránh song
thai; kiêng ăn các loại quả nóng sợ con bị rôm sảy... Trong thời gian mang thai, người
mẹ được khuyên nên ăn các loại thực phẩm như: trứng ngỗng, trứng gà, cá chép... cho
con sinh ra môi đỏ, da trắng, thông minh . Người phụ nữ cũng cần tránh những cảnh
(1)
đau đớn, kinh hãi, tránh xúc động mạnh gây ảnh hưởng tới thai nhi và nên ăn nói, giao
tiếp nhỏ nhẹ, giữ cho tâm hồn thư thái.

Xưa kia, người phụ nữ ít khi đi khám thai, khi cần có thể nhờ thầy lang bắt mạch, kê
đơn. Nhiều gia đình có bà bầu sắp sinh còn xin quần áo của những đứa trẻ dễ nuôi, bụ
bẫm, ngoan ngoãn trong họ hàng, làng xóm để xin vía cho con. Hầu hết những sản phụ
đều sinh con tại nhà nhờ sự giúp đỡ của bà đỡ và chị em. Bà đỡ thường là người có kinh
nghiệm, mát tay trong việc đỡ đẻ giúp cho mẹ tròn con vuông. Đứa trẻ sinh ra được bà
đỡ cắt dây rốn (nhau thai) bằng que nứa, tránh dùng đồ sắt. Tại phường Minh Thành
lại có tục cắt dây rốn bằng liềm, nếu rốn trẻ lâu lành thì mài bột cối đá hoặc rắc bột tro
lá rau răm cho mau liền.

Trong trường hợp sản phụ khó sinh, gia đình thường nhờ tới sự giúp đỡ của thầy
cúng hoặc sử dụng các mẹo dân gian để mong đứa trẻ chào đời thuận lợi. Sau khi sinh,
bà đẻ được nằm trong buồng kín, vì cơ thể còn yếu nếu nằm ở nơi thoáng gió, gió độc qua
lỗ chân lông xâm nhập vào cơ thể sẽ không tốt cho sức khỏe. Phòng bà đẻ cần giữ cho
yên tĩnh, tránh tiếng động ảnh hưởng tới mẹ và trẻ sơ sinh.
Chế độ ăn của bà mẹ sau sinh cũng cần tuân thủ chặt chẽ những quy định về dinh
dưỡng. Người xưa quan niệm bà bầu cần ăn chân giò, hạt sen, trứng gà cho nhiều sữa.
Các thực phẩm được khuyên cần tránh như: thịt trâu, cá mè vì sợ lạnh bụng, sợ con bị
tiêu chảy; kiêng các loại tôm, cua, cá vì sợ con bị bệnh đường ruột...

Sau khi sinh con, người phụ nữ phải ở cữ, thời gian cữ từ 1 đến 3 tháng tùy thuộc vào
cơ địa, sức khỏe của người mẹ và hoàn cảnh từng gia đình. Trong thời gian này, người
mẹ cần tránh gió, nước và hạn chế ra ngoài. Hết khoảng thời gian ở cữ, người mẹ có thể
vận động làm những công việc nhẹ, nhưng vẫn cần duy trì chế độ dinh dưỡng phù hợp.
Ngày nay, cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội và những tiến bộ của khoa học,
nhiều phong tục, tập quán liên quan đến sinh nở trước đây không còn được áp dụng. Với
sự phát triển của y học, nhiều phụ nữ được xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp, được
thăm khám trong các giai đoạn của thai kỳ. Người phụ nữ có thể ăn những món bổ dưỡng
tùy theo hoàn cảnh gia đình và chỉ cần kiêng một số thực phẩm theo chỉ dẫn của bác sĩ.

(1) Xem Nhất Thanh: Đất lề quê thói - Phong tục Việt Nam, Nxb. Văn học Việt Nam, Hà Nội,
2016, tr.17.