Page 198 - Nobel_10.02.25_Neat

ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР

муҳим эмас эди. Кейин бунинг бошқа томонида тартибга солувчи-
лар бор эди.

Мафкуравий мулоҳазалар туфайли тартибга солиш комис-
сияларига тайинланаётган одамларда энг яхшиси, молиявий бо-
зорлар йўлидан чиқиб, молиявий инновацияларга йўл қўйиш
деган фикр пайдо бўлди. Шундай қилиб, АҚШ инқирози ушбу тар-
тибга солишнинг етишмаслигидан, барқарорлик, таваккалчилик
ва тизимли хавфни келтириб чиқарадиган динамикадан келиб
чиқди. Кейин инқирозга дуч келдик ва бу Европа банк тизими-
га тарқалди. АҚШда оддий молиявий муаммолар унчалик муҳим
эмас.

АҚШ ҳукумати номинал қарз чиқаради ва бу номинал қарз
муддати тугагач, сиз маълум миқдорда доллар олишингизни ваъда
қилади. Бу АҚШ ҳукумати жуда арзон нархда чоп этадиган қоғоз-
дир. Шундай қилиб, инфляция бўлиши мумкин, аммо бу бугунги
кунда Греция қарзлари эгалари дуч келадиган хавфдан жуда фарқ
қилади. ЕВИ институтлари, бир томондан, баъзи одамлар «Яхши
бозорлар фискал органларни интизомга солади, шунинг учун улар
нотўғри йўл тутсалар, юқори фоиз ставкаларини тўлашлари керак»
дейишлари билан ташкил этилган. Маастрихт мезонлари туфайли
Европа Иттифоқида ҳеч қандай дефолт бўлмайди.

Хўш, агар ҳеч қандай дефолт юзага келмаса, қарзлар бўйи-
ча риск мукофоти бўлиши мумкин эмас, шунинг учун бозорлар
ҳамма нарсани тартибга солиши мумкин. Ва бугун ҳам сиз сиё-
сатчиларнинг мунозараларини кўрасиз, гўё дефолт деярли ақлга
сиғмайди, гарчи бу Греция қарзи бўйича содир бўлган бўлса ҳам.
Ҳолбуки, АҚШда биз фискал муаммоларимизни ҳал қила олмас-
лик хавфи бор. Бу ҳолда инфляция ва девальвaция бўлади. Биз-
нинг қарзимиздаги инвесторлар йўқолади, лекин бу жуда бир хил
бўлади ва ҳеч қандай сир бўлмайди.

АҚШда институтларимиз бор, Конгрессимиз бор, Федерал ре-
зерв тизимимиз бор, номинал қарзимиз бор. Бу фақат солиқларни
ошириш, харажатларни қисқартириш ва кимнинг харажатларини
қисқартириш ҳақида қарор қабул қилиш масаласи. Бу жуда оғир
сиёсий муаммолар, биз уларни ҳал қилишда унчалик яхши иш қил-
маяпмиз. Лекин биз янги институтлар яратишимиз шарт эмас. Ев-

196